Yaklaşık Maliyet Hesabının Hangi Yönden Düzenlemelere Aykırı Olduğunun Ortaya Konulmamış Olması
Karar No : 2020/UY.II-2080
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2020/273246 İhale Kayıt Numaralı “Antalya – Alanya Yolu (Km:87+500-128+000) Arası Bsk Bakım ve Onarım İşi” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Karayolları 13. Bölge Müdürlüğü tarafından 02.07.2020 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Antalya – Alanya Yolu (Km:87+500-128+000) Arası Bsk Bakım ve Onarım İşi” ihalesine ilişkin olarak Güney İnşaat ve Makina Sanayi Ticaret Ltd. Şti.nin 22.06.2020 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 25.06.2020 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 03.07.2020 tarih ve 29516 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 03.07.2020 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur. Kamu İhale Kurulunun 25.11.2020 tarihli ve 2020/MK-281 sayılı kararı gereğince yapılan incelemeye aşağıda yer verilmiştir.
Başvuruya ilişkin olarak 2020/1071-01 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
1) İhaleye ait Özel Teknik Şartname’nin 3’üncü maddesinde bitümlü malzemenin nakli için sigorta yapılacağı ve bu bedelin yüklenici tarafından karşılanacağı, sigorta yapılmadığı takdirde ise 750.000,00.-TL bitümlü malzeme teminatını idareye yatırılması gerektiğinin düzenlendiği yine Özel Teknik Şartname’de işyerinde bedeli yüklenici tarafından karşılanarak atanacak bir Teknik Nezaretçinin bulundurulacağı ve ilgili elemandaki şartlara ilişkin düzenlemeler yapıldığı, yüklenici tarafından ocak çevresinin tel örgü ve korkuluk vb. gibi engellerle çevrileceğinin düzenlendiği ancak yükleniciye ek mali külfet getirecek bu hususlarla ilgili olarak sözleşme tasarısında hüküm bulunmadığı ve birim fiyat teklif cetvelinde bu hususta ilgili satır ve sütunlar açılmadığı,
2) İhale dokümanında yer verilen sıcak karışım asfalt plentinin, asfalt kazıma makinesinin, konkasör kırma ve eleme tesisinin, mekanik plent tesisinin, asfalt finişerinin, asfalt distribitörünün kendi malı olması gerektiğine yönelik düzenlemelerin, sıcak karışım asfalt plentinin 240 ton/saat kapasiteli olarak istenmesinin ve öngörülen tüm kriterlerin, asfalt distribitörünün 400 hp beygir gücünde istenmesinin, konkasör kırma ve eleme tesisinin 350 ton/saat kapasiteli olarak istenmesinin, mekanik plent tesisinin 400/ton/saat kapasiteli olarak istenmesinin, asfalt finişerinin 200 ton/saat kapasiteli, 2 adet ve 12 metre genişliğinde istenilmesinin, asfalt kazıma makinesinin 400 hp gücünde 2 m freze genişliğinde istenilmesinin ihaleye katılımı daralttığı, rekabet, eşitlik ve kamu kaynaklarının verimli kullanılması ilkelerine aykırı olduğu zira, söz konusu makine ve ekipmanın fiyatlarının yüksekliği nedeniyle kendi malı olarak ve öngörülen özelliklerde edinilmesinin ihalede teklif fiyatını yukarıya çekeceği, işin süresi dikkate alındığında bu süre için bu kapasitede makinelerin edinilmesinin yüklenicilere ilave külfet getireceği, halihazırda piyasada olan daha düşük kapasiteli makine ve ekipmanların kiralanması suretiyle ihale konusu işin gerçekleştirilebileceği, anılan makine ve ekipmanların aynı yüklenici elinde bulunması ihtimalinin düşük olması nedeniyle ihaleye yalnızca ortak girişimlerin katılabileceği dolayısıyla söz konusu düzenlemelerin Kanun’un temel ilkelerine aykırı olduğu,
) İşin süresi olarak belirlenen 120 takvim günü içerisinde bölünmüş 2 şeritli yolun turizm mevsiminin başlangıcı ile yapılabilmesinin imkânsız olduğu, burada idarenin asıl amacının isteklilerin kısa süreli iş olduğu yanılgısına düşüp ihaleye katılımlarının engellenmesi olduğu, böylece işin süresini kısa gören, maliyetli ve yüksek kapasiteli ekipmanlar istenen ihaleye katılımın bir de bu yönden engellendiği,
) İhalenin yaklaşık maliyetinin hatalı belirlendiği, idarece yaklaşık maliyetin Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 8, 9, 10 ve 11’inci maddelerine aykırı oluşturulmuş olup gerçek değerinden yüksek hesaplandığı, yaklaşık maliyet için 2020 yılı rayiç fiyatların kullanılmadığı, arazi ve zemin etüdü, nakliye, ocak ve depo sahalarına ilişkin mesafelerin hatalı olduğu iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
İhale süreci içerisinde başvuru konusu ihaleye ilişkin alınan 19.08.2020 tarihli ve 2020/UY.II-1402 sayılı Kamu İhale Kurulu kararı ile “4734 sayılı Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikayet başvurusunun reddine” karar verildiği,
Anılan Kurul kararının iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle açılan davada, Ankara 7. İdare Mahkemesinin 20.10.2020 tarihli E:2020/1751, K:2020/1587 sayılı kararı üzerine alınan 25.11.2020 tarihli ve 2020/MK-281 sayılı Kurul kararı ile “1- Kamu İhale Kurulunun 19.08.2020 tarihli ve 2020/UY.II-1402 sayılı kararının 2’nci ve 4’üncü iddialar ile ilgili kısmının iptaline,
2- Anılan Mahkeme kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda 4734 sayılı Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (a) bendi gereğince ihalenin iptaline,
3- Başvuru sahibinin 4’üncü iddiasının esasının incelenmesine,” karar verildiği anlaşılmıştır.
Söz konusu Kurul kararı üzerine esas incelemesi “İhalenin yaklaşık maliyetinin hatalı belirlendiği, idarece yaklaşık maliyetin Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 8, 9, 10 ve 11’inci maddelerine aykırı oluşturulmuş olup gerçek değerinden yüksek hesaplandığı, yaklaşık maliyet için 2020 yılı rayiç fiyatların kullanılmadığı, arazi ve zemin etüdü, nakliye, ocak ve depo sahalarına ilişkin mesafelerin hatalı olduğu” şeklindeki 4 nolu iddia ile sınırlı yapılmıştır.
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler başlıklı 8’inci maddesinde, “(1) İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre miktar tespiti ve fiyat araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir.
(2) Ön ilan yayımlanmadan önce yapı tekniği ve ihtiyaç programına göre tahmin edilen fiziki miktar veya kapsam esas alınarak hesaplanan yaklaşık maliyet, ihale veya ön yeterlik ilanı öncesi gerekiyorsa yeniden hesaplanır.
(3) İhale konusu işin bir kısmına teklif verilmesinin mümkün olduğu hallerde, yaklaşık maliyet her bir kısım için ayrı ayrı olmak üzere işin tamamı dikkate alınarak hesaplanır.
(4) İhale konusu işin bünyesine girecek veya yardımcı olarak kullanılacak malzeme, araç, teçhizat, makine ve ekipman gibi unsurların idare tarafından verilmesi durumunda; yaklaşık maliyet, bu unsurların bedeli hariç tutularak hesaplanır ve bu unsurların listesi yaklaşık maliyet hesap cetvelinin ekine konulur.
(5) İhale komisyonu tarafından yaklaşık maliyet teklif fiyatları ile birlikte açıklanır. Bu aşamadan önce yaklaşık maliyet açıklanamaz ve ilan edilemez. Pazarlık usulü ile yapılan ihalede ise yaklaşık maliyet, son yazılı teklifler ile birlikte açıklanır.
(6) Yaklaşık maliyetin idarelerce hesaplanması esastır. Ancak, işin özelliğinden dolayı, idarelerce hazırlanmasının mümkün olmaması sebebiyle teknik şartnamenin danışmanlık hizmeti alınarak hazırlatılması durumunda, yaklaşık maliyet de bu kapsamda hesaplatılabilir.” hükmü,
Anılan Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktarların tespiti” başlıklı 9’uncu maddesinde “(1) Yaklaşık maliyet hesabına esas miktarların tespiti için öncelikle aşağıda yer alan çalışmaların yapılması gereklidir:
a) Arazi ve zemin etüdünün yapılması; uygulama projesi üzerinden anahtar teslimi götürü bedel teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde arazi ve zemin etüt çalışmalarının; ön ve/veya kesin proje üzerinden birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde ise, mümkün olan arazi ve zemin etüt çalışmalarının yapılmış olması zorunludur.
b) Proje zorunluluğu; bina işlerinde uygulama projesi, diğer işlerin uygulama projesi yapılabilen kısımları için uygulama projesi, yapılamayan kısımları için kesin proje; doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan işler ile ihale konusu işin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenemediği durumlarda ise ön ve/veya kesin projenin hazırlanması ve yaklaşık maliyetin söz konusu projelere dayanılarak hesaplanması gerekir.
c) Mahal listesi hazırlanması; ön, kesin veya uygulama projelerine dayalı olarak, işin bünyesindeki imalat kalemlerinin adını ve yapılacağı yerleri gösteren ve yaklaşık maliyetin hazırlanmasına esas teşkil eden mahal listeleri hazırlanır.
ç) Metraj listelerinin hazırlanması; ihale konusu işe ait proje ve mahal listelerindeki ölçü ve tariflere göre işin bünyesine giren imalatların hangi kısımda ve ne miktarda yapılacağının belirlenmesi amacıyla; anahtar teslimi götürü bedel teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde iş kalemi ve/veya iş grubu, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde ise iş kalemi şeklinde metraj listeleri düzenlenir.
d) Birim fiyat ve imalat tariflerinin hazırlanması; Ön ve/veya kesin projeye dayalı olarak birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilecek işlerde, idareler, iş kaleminin adını, yapım şartlarını, ölçü yeri ve şeklini, birimini, birim fiyata dahil ve hariç unsurları ihtilafa meydan vermeyecek biçimde teknik olarak açıklayan birim fiyat tarifleri hazırlar.
e) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde; uygulama projeleri ve mahal listelerine dayalı olarak imalat iş kalemleri veya iş gruplarının teknik tarif ve özellikleri belirlenir.” hükmü,
“Yaklaşık maliyet hesabına esas fiyat ve rayiçlerin tespiti” başlıklı 10’uncu maddesinde, “ (1) İdarelerce, ihale konusu işin yaklaşık maliyetine ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde;
a) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlerin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar,
b) Kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenerek yayımlanmış birim fiyat ve rayiçler,
c) İlgili meslek odaları, üniversiteler veya benzeri kuruluşlarca belirlenerek yayımlanmış fiyat ve rayiçler,
ç) Yüklenici veya alt yüklenici olarak faaliyet gösteren, konusunda deneyimli kişi ve kuruluşlardan alınacak, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlere ilişkin maliyetler,
d) İdarenin piyasa araştırmasına dayalı rayiç ve fiyat tespitleri,esas alınır.
(2) İdareler, yaklaşık maliyete ilişkin fiyat ve rayiçlerin tespitinde (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyat ve rayiçlerin birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler.
3) İşin bütünü, iş grubu, iş kalemi ve malzeme rayici bazında yapılacak piyasa araştırmasına dayalı fiyat tespitlerinde; iş, imalat ve/veya malzemenin yapımcılarından, üreticilerinden, ana bayilerinden, toptancılarından, yetkili satıcılarından ve satıcılarından fiyatlar veya proforma faturalar alınmak ve gerekli karşılaştırmalar yapılmak suretiyle uygun fiyatlar belirlenir. Tereddüt edilen fiyatların gerçek piyasa rayiçlerine uygun olup olmadığı hususu Ticaret ve/veya Sanayi Odalarından alınacak yazılı rayiçlerle netleştirilir.
(4) Fiyat araştırması için yapılan çalışmalarda fiyat sorulacak kişi ve kuruluşlara yazılan yazıda fiyatı tespit edilecek iş grubu, iş kalemi veya malzemenin ayrıntılı özellikleri ve standardına yer verilir, fiyat istenecek kişi ve kuruluşlara aynı koşulları taşıyan yazılarla başvurulur ve fiyatlar Katma Değer Vergisi hariç istenir. İstenen özellikleri taşımayan fiyat bildirimleri ve proforma faturaları dikkate alınmaz.” hükmü,
“Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 11’inci maddesinde “(1) İş kalemi ve/veya iş grubu şeklinde tespit edilen imalat miktarlarının, Yönetmeliğin 10 uncu maddesine göre belirlenen ve yüklenici karı ve genel gider ihtiva etmeyen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutar KDV hariç olarak hesaplanır ve bulunan bu tutara % 25 oranında yüklenici kar ve genel gider karşılığı eklenmek suretiyle yaklaşık maliyet tespit edilir.
(2)Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına ilişkin hesap cetveli ve icmal tablosu hazırlayanlarca imzalanmak suretiyle ihale onay belgesine eklenir.
(3)Yaklaşık maliyet, güncelliğini kaybetmesi halinde, ilk ilan veya davet tarihine kadar güncellenir.” hükmü yer almaktadır.
İhaleye ilişkin İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;
a) Adı: ANTALYA – ALANYA YOLU (KM:87+500-128+000) ARASI BSK BAKIM VE ONARIM İŞİ
b) Türü: Yapım işleri
c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği
ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): 1993 E040 340
d) Kodu:
e) Miktarı: ANTALYA – ALANYA YOLU (KM:87+500-128+000) ARASI BSK BAKIM VE ONARIM İŞİ
Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.
f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: ANTALYA – ALANYA YOLU (KM:87+500-128+000) ARASI “ düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “Diğer Hususlar” başlıklı 46’ncı maddesinde, “3. Taş, ariyet ve kum – çakıl ocakları, depo yerleri, su temin yeri ile şantiye, beton santrali, beton tesisi, plent ve konkasörün kurulacağı alanlar istekli firma tarafından temin edilecektir.” düzenlemesi yer almaktadır.
Özel Teknik Şartname’nin “Taşocağı ve Depo Sahası” başlıklı kısmının 1’inci maddesinde “Bu işte üstyapı agregası temininde taşocağı Yüklenici tarafından temin edilecek ve taşa zati bedel ödenmeyecektir. Müdürlüğümüz hiçbir suretle yükleniciye taşocağı, konkasör tesis yeri, depo sahası, dinamit deposu, şantiye yeri, asfalt plent sahası ve diğer tesisler için yer göstermeyecektir.” düzenlemesi yer almaktadır.
Başvuru sahibi tarafından, yaklaşık maliyetin Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 8, 9, 10 ve 11’inci maddelerine aykırı oluşturulduğu iddia edilmekle birlikte söz konusu mevzuat hükümlerinin, yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler, yaklaşık maliyet hesabına esas miktar, fiyat ve rayiçlerin tespiti, yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi hususlarını düzenlediği, yaklaşık maliyet hesabının hangi yönden söz konusu düzenlemelere aykırı olduğunun ortaya konulmadığı, yaklaşık maliyetin gerçek değerinden yüksek hesaplandığına ve arazi ve zemin etüdü, nakliye, ocak ve depo sahalarına ilişkin mesafelerin hatalı olduğuna ilişkin iddialar ortaya konulmakla birlikte hangi iş kalemine ilişkin fiyatın gerçek değerinden yüksek hesaplandığı veya hangi ocak, depo sahası vs.ye ilişkin mesafenin hatalı olduğuna yönelik somut bilgi ve gerekçelere yer verilmediği görülmüştür.
İdarece hazırlanan yaklaşık maliyetin incelenmesi neticesinde, yaklaşık maliyetin sanat yapıları ve üst yapı işleri olmak üzere iki kısımdan oluştuğu, iş kalemlerine ilişkin Karayolları Genel Müdürlüğü ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2020 yılı birim fiyat ve rayiçlerinin kullanıldığı, nakliye mesafelerine ilişkin olarak karayolları taşıma formüllerinin kullanıldığı,
Yukarıda yer verilen İdari Şartname ve Özel Teknik Şartname düzenlemelerine göre taş, ariyet ve kum – çakıl ocakları, depo yerleri, su temin yeri ile şantiye, beton santrali, beton tesisi, plent ve konkasörün kurulacağı alanların istekli tarafından belirleneceği, söz konusu tesisler için idarece yer gösterilmeyeceği,
İdarece söz konusu bakım-onarım işine ilişkin hazırlanan itinererden toplam 40,5 km’lik BSK bakım onarım işinin yapılacağı, itinererde yaklaşık maliyete esas taşıma mesafelerinin gösterildiği tespit edilmiştir.
Başvuru sahibi tarafından, yaklaşık maliyetin Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 8, 9, 10 ve 11’inci maddelerine aykırı oluşturulduğu iddia edilmekle birlikte söz konusu mevzuat hükümlerinin, yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler, yaklaşık maliyet hesabına esas miktar, fiyat ve rayiçlerin tespiti, yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi hususlarını düzenlediği, yaklaşık maliyet hesabının hangi yönden söz konusu düzenlemelere aykırı olduğunun ortaya konulmadığı, yaklaşık maliyetin gerçek değerinden yüksek hesaplandığına ve arazi ve zemin etüdü, nakliye, ocak ve depo sahalarına ilişkin mesafelerin hatalı olduğuna ilişkin iddialar ortaya konulmakla birlikte hangi iş kalemine ilişkin fiyatın gerçek değerinden yüksek hesaplandığı veya hangi ocak, depo sahası vs.ye ilişkin mesafenin hatalı olduğuna yönelik somut bilgi ve gerekçelere yer verilmediği, iş kalemlerine ilişkin Karayolları Genel Müdürlüğü ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2020 yılı birim fiyat ve rayiçlerinin kullanıldığı, söz konusu bakım-onarım işine ilişkin hazırlanan itinererde yaklaşık maliyete esas taşıma mesafelerinin gösterildiği, dolayısıyla başvuru sahibinin iddia ettiği somut hususlar çerçevesinde yapılan incelemede Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 8, 9, 10 ve 11’inci maddelerine aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,
Oybirliği ile karar verildi.
