İş Eksilişi – Görev Zararı – Sayıştay Kararı
Yılı 2018
Dairesi 3
Karar No 369
İlam No 146
Tutanak Tarihi 17.12.2020
İş Eksilişi
………… tarihli ve ………… sayılı ilamın ………… maddesiyle hüküm dışı bırakılan konunun 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 50 nci maddesinin üçüncü fıkrası hükmü gereğince görüşülmesinin devamına karar verildi.
Anılan ilam maddesinde;
“………… İkmal İnşaatı İşi”ne ilişkin olarak tespit edilen ve silikon giydirme cam cephedeki açılır kanatların boyutlarındaki proje değişikliğinden kaynaklı azalışların iş eksilişine konu edilmemesi suretiyle sebebiyet verildiği iddia edilen ………… TL tutarındaki kamu zararının sehven eksik hesaplandığı, şöyle ki; açılır kanatların boyutlarında meydana gelen azalmanın, sadece rapora konu edilen “ÖZEL-Silikon Cam Cephe Kaset Profili Temin Edilmesi ve Yerine Konulması” iş kalemini değil aynı zamanda “ÖZEL-Silikon Cam Cephe Bonding Bant Temin Edilmesi ve Yerine Konulması” iş kalemini de etkilediği ve bu iş kalemine ait ödemeye esas miktarın hesabında da dikkate alınmadığı, ayrıca, revize proje ile 2×1 ölçüsündeki 9 adet açılır kanatın 1×1 ölçüsüne dönüştürüldüğü, dolayısıyla söz konusu değişiklik nedeniyle 18 m’lik (9×6=54 ile 9×4=36 arasındaki fark kadar) bir azalmanın daha olduğu,
Sonuç olarak, raporda “ÖZEL-Silikon Cam Cephe Kaset Profili Temin Edilmesi ve Yerine Konulması” iş kalemi için hesaplanan kamu zararına esas miktarın (261,28 m’nin), 18 m arttırılması ve raporda konu edilmeyen “ÖZEL-Silikon Cam Cephe Bonding Bant Temin Edilmesi ve Yerine Konulması” iş kalemi için de toplam 279,28 m (261,28 m + 18 m) olarak tespit edilen azalış üzerinden ayrıca kamu zararı hesaplanması gerektiği,
belirtilerek,
Bahsedilen hesaplama eksikliklerinin giderilmesi suretiyle tespit edilecek kamu zararı tutarı için ek sorgu yapılmasına ve savunmalar alındıktan sonra düzenlenecek ek raporun yargılanmasına değin de ………… maddesindeki konunun, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 50 nci maddesi uyarınca hüküm dışı bırakılmasına karar verilmesi üzerine,
Kamu zararı tutarındaki eksiklik; Denetçi tarafından ………… TL olarak tespit edilmiş ve bu tutar için düzenlenen ek sorgu ile Sorumluların savunmaları alınarak ilama esas ek rapor düzenlenmiş olup, söz konusu ek rapor ile eki bilgi ve belgeler de Daire tarafından ilgili mevzuat çerçevesinde değerlendirilmiştir.
05.01.2002 tarihli ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 24 üncü maddesinde;
Mal ve hizmet alımlarıyla yapım sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan iş;
a) Sözleşmeye esas proje içinde kalması,
b) İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması,
Şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin % 10’una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımlarıyla yapım işleri sözleşmelerinde ise % 20’sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir.
Birim fiyat sözleşme ile yürütülen yapım işlerinde, Cumhurbaşkanı bu oranı sözleşme bazında % 40’a kadar artırmaya yetkilidir.
İşin bu şartlar dahilinde tamamlanamayacağının anlaşılması durumunda ise artış yapılmaksızın hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir. Ancak bu durumda, işin tamamının ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesi zorunludur.
Sözleşme bedelinin % 80’inden daha düşük bedelle tamamlanacağı anlaşılan işlerde, yüklenici işi bitirmek zorundadır. Bu durumda yükleniciye, yapmış olduğu gerçek giderleri ve yüklenici kârına karşılık olarak, sözleşme bedelinin % 80’i ile sözleşme fiyatlarıyla yaptığı işin tutarı arasındaki bedel farkının % 5’i geçici kabul tarihindeki fiyatlar üzerinden ödenir.”
denilmiş olup, 04.03.2009 tarihli ve 27159 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğine ekli Yapım İşleri Genel Şartnamesinin;
“Projelerin uygulanması” başlıklı 12 nci maddesinde;
“(1) Sözleşme konusu işler, idare tarafından yükleniciye verilen veya yüklenici tarafından hazırlanıp idarece onaylanan uygulama projelerine uygun olarak yapılır.
…
(4) İdare, sözleşme konusu işlerle ilgili proje v.b. teknik belgelerde, değişiklik yapılmaksızın işin tamamlanmasının fiilen imkansız olduğu hallerde, işin sözleşmede belirtilen niteliğine uygun bir şekilde tamamlanmasını sağlayacak şekilde gerekli değişiklikleri yapmaya yetkilidir. Yüklenici, işlerin devamı sırasında gerekli görülecek bu değişikliklere uygun olarak işe devam etmek zorundadır. Proje değişiklikleri, ilk projeye göre hazırlanmış malzemenin terk edilmesini veya değiştirilmesini veya başka yerde kullanılmasını gerektirirse, bu yüzden doğacak fazla işçilik ve giderleri idare yükleniciye öder. Proje değişiklikleri işin süresini etkileyecek nitelikte ise yüklenicinin bu husustaki süre talebi de idare tarafından dikkate alınır.
…”
“Sözleşmede bulunmayan işlerin fiyatının tespiti” başlıklı 22 nci maddesinin birinci fıkrasında da;
“12 üncü maddenin 4 üncü fıkrasında belirtilen proje değişikliği şartlarının gerçekleştiği hallerde, işin yürütülmesi aşamasında idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği ve ihale dokümanında ve/veya teklif kapsamında fiyatı verilmemiş yeni iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının bedelleri ile 21 inci maddeye göre sözleşme kapsamında yaptırılacak ilave işlerin bedelleri, ikinci fıkrada belirtilen usuller çerçevesinde yüklenici ile birlikte tespit edilen yeni birim fiyatlar üzerinden yükleniciye ödenir.”
hükümlerine yer verilmiştir.
Rapora konu yapım işinin uygulanması sırasında da İdare tarafından proje değişikliği kararı alınmış ve ………… tarihli onay ile de inşaat imalatları, mekanik işler ve elektrik işleri kapsamında toplam ………… TL iş artışı ile ………… TL iş eksilişine gidilmiş olup, böylelikle 4734 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinde anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işleri için sözleşme bedelinin % 10’u şeklinde belirlenen artış sınırına uygun olarak % 4,3 (………… – ………… = ………… / …………) oranında bir iş artışı meydana gelmiştir. Ayrıca, gerek artışa gerekse eksilişe konu iş kalemleri için Yükleniciyle anlaşılarak yeni birim fiyat tespitleri yapılmış ve söz konusu birim fiyatlar, Yüklenicinin de imzasını taşıyan “Yeni Fiyat Tutanağı”na bağlanmıştır.
Diğer taraftan, söz konusu proje değişikliği sonucu silikon giydirme cam cephedeki açılır kanatların boyutlarında azalmaya gidilmesine rağmen yukarıda bahse konu inşaat imalatlarına ait iş artışı kapsamında yapılması öngörülen “ÖZEL-Silikon Cam Cephe Kaset Profili Temin Edilmesi ve Yerine Konulması” iş kalemi ile “ÖZEL-Silikon Cam Cephe Bonding Bant Temin Edilmesi ve Yerine Konulması” iş kalemine ait miktarların hesabında söz konusu azalma (261,28 m) dikkate alınmamış, ayrıca revize proje ile 2×1 ölçüsündeki 9 adet açılır kanatın 1×1 ölçüsüne dönüştürülmesine rağmen bu değişiklikten kaynaklanan 18 m’lik (9×6=54 ile 9×4=36 arasındaki fark kadar) azalma da yine söz konusu iki iş kalemine ait miktar tespitinde göz ardı edilmiş, dolayısıyla gerçekleşmeyen bir imalat (261,28 + 18 = 279,28 m) için ödeme yapılması suretiyle 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71 inci maddesinde; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararına sebebiyet verilmiştir. Nitekim, aynı maddenin ikinci fıkrasının (b) bendinde; “Mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması” kamu zararına sebebiyet veren haller arasında sayılmış olup Sorumlularca da bahse konu kamu zararı kabul edilerek tahsilat bildirilmiştir.
Bu itibarla, ………… tarihli ve ………… sayılı ilamın ………… maddesindeki hüküm dışı kararının kaldırılmasına ve Rapora konu ………… TL tutarındaki kamu zararının;
– İlk sorgu ile tespit edilen ………… TL’sinin, ………… tarihli ve ………… yevmiye numaralı Muhasebe İşlem Fişine ekli 11 nolu hakedişden mahsuben tahsil edildiği,
– Hüküm dışı kararı üzerine düzenlenen ek sorgu ile tespit edilen toplam ………… TL’sinin de, ………… tarihli ve ………… nolu banka dekontuyla tahsil edilerek ………… tarihli ve ………… yevmiye numaralı Muhasebe İşlem Fişi ile gelir kaydedildiği,
anlaşıldığından, söz konusu kamu zararı için ilişilecek husus kalmadığına ve yapılan tahsilatın ilamda gösterilmesine, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.