İdarelere Tanınan Takdir Yetkisinin, Kamu Yararı Ve Hizmet Gereklerine Aykırı Kullanılmadığı
Karar No : 2020/UH.II-1129
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2019/569480 İhale Kayıt Numaralı “36 Ay Süreyle; Kent Temizliği, Çöp Toplama ve Nakli İşlerinde Kullanılmak Üzere Muhtelif Araç Kiralama Hizmeti Alımı İşi” İhalesi
KURUMCA YAPILAN İNCELEME:
Akdeniz Belediye Başkanlığı Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğü tarafından 12.12.2019 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “36 Ay Süreyle; Kent Temizliği, Çöp Toplama ve Nakli İşlerinde Kullanılmak Üzere Muhtelif Araç Kiralama Hizmeti Alımı İşi” ihalesine ilişkin olarak Beydağ Temizlik ve İlaçlama Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. tarafından 09.06.2020 tarih ve 24969 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 09.06.2020 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2020/935 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; Kamu İhale Kurulu tarafından verilen düzeltici işlem kararı sonrasında ihale üzerlerine bırakılmışken ihale yetkilisi tarafından ihalenin kamu yararı gerekçe gösterilerek iptal edildiği, EKAP üzerinden kendilerine gönderilen yazıda ise ihalenin niteliğinin ve miktarının değişmesinin gerekçe gösterildiği, dolayısıyla idarece alınan iptal kararının gerekçeleri arasında tutarsızlık bulunduğu, kararın soyut ifadeler içerdiği, idarenin ihaleyi iptal yetkisinin mutlak ve sınırsız bir yetki olmadığı, ihale işlemleri bakımından takdir yetkisinin denetiminde 4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinde yer alan temel ilkelerin gözetilmesi ve somut gerekçelerin ortaya konulması gerektiği, sunmuş oldukları teklifin yaklaşık maliyetten %21,6 oranında daha düşük olduğu, düzeltici işlem kararı ile teklifi değerlendirme dışı bırakılan isteklinin teklif tutarı ile kendi teklif tutarları arasında fiyat karşılaştırmasının yapılamayacağı, ayrıca ihalenin yapıldığı tarih ile iptal kararının verildiği tarih arasındaki 6 aylık süre boyunca idarece işin nitelik veya miktarında değişiklik yapılması ihtiyacına ilişkin hiçbir karar alınmamışken Kamu İhale Kurulu tarafından verilen düzeltici işlem kararı üzerine böyle bir ihtiyacın doğduğunun iddia edilmesinin hukuki istikrar ve güvenilirlik ilkeleri ile de bağdaşmadığı,
İlerleyen süreçte, EKAP üzerinden gönderilen 12.06.2020 tarihli yazıda, 05.06.2020 tarihinde kendilerine tebliğ edilen iptal kararında belirtilmeyen hususların iptale gerekçe gösterildiği, Covid-19 pandemisinin ihale konusu işin nitelik ve miktarını değiştirdiği ve bu nedenle ihalenin sözleşmeye bağlanamayacağı iddiasının dayanaksız olduğu, atıf yapılan Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile idarenin değişen ihtiyaçları arasında bir bağlantı bulunmadığı,
İdarenin pandemi süresince pazarlık usulü ile ihalesini yaptığı ve halen devam etmekte olan iş kapsamında kullandığı araçların nitelik ve sayısının iptal edilen ihale ile birebir aynı olduğu, işin niteliğindeki değişikliklerin yeni birim fiyat oluşturulması, işin miktarındaki değişikliğin ise iş artışı ve iş eksilişi kapsamında değerlendirilebileceği iddialarına yer verilmiştir.
İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur…” hükmü,
Anılan Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,
Aynı Kanun’un “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “…İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar. Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.
İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.
İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır…” hükmü yer almaktadır.
İhaleye ait İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu hizmetin;
a) Adı: 36 Ay Süreyle; Kent Temizliği, Çöp Toplama ve Nakli İşlerinde Kullanılmak Üzere Muhtelif Araç Kiralama Hizmeti Alımı İşi
b) Miktarı ve türü: İhale Sürücüsüz Araç Kiralanması İşidir. Bu İhale Kapsamında Araçların Sürücüleri İdaremiz Tarafından Karşılanacaktır.
13 Kalem Muhtelif Araç Toplam 50 Adet Araç Kiralanması
Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.
c) Yapılacağı yer: Akdeniz Belediyesi Sınırları
ç) Bu bent boş bırakılmıştır.” düzenlemesi,
Aynı Şartname’nin “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptal edilmesi” başlıklı 34’üncü maddesinde “34.1. İhale komisyonu kararı üzerine İdare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez.
34.2. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum, bütün isteklilere gerekçesiyle birlikte derhal bildirilir.” düzenlemesi yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden ve ihale dokümanı düzenlemelerinden, ihale komisyonu kararı üzerine idarenin, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbest olduğu, ihalenin iptal edilmesi halinde bu durumun bütün isteklilere bildirilmesi gerektiği, idarenin bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmeyeceği, ayrıca söz konusu hüküm ve düzenlemeler gereğince ihalenin iptali konusunda idarenin takdir yetkisi bulunmakta ise de bu yetkinin mutlak ve sınırsız olmadığı, kamu yararı ve hizmet gerekleriyle sınırlı olduğu anlaşılmaktadır.
İtirazen şikayete konu ihaleye ilişkin işin, Akdeniz Belediye Başkanlığı Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğü tarafından yapılan “36 Ay Süreyle; Kent Temizliği, Çöp Toplama ve Nakli İşlerinde Kullanılmak Üzere Muhtelif Araç Kiralama Hizmeti Alımı İşi” olduğu, 12.12.2019 tarihinde yapılan ihaleye 10 isteklinin katıldığı, 6 isteklinin teklifinin çeşitli gerekçelerle değerlendirme dışı bırakıldığı, teklifi sınır değerin altında kalan Aktepe Group İnş. Nak. Tem. Gıda Paz. San. ve Tic. Ltd. Şti.ne aşırı düşük teklif sorgulaması yapıldığı, anılan istekli tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklamalarının kabul edildiği, 10.02.2020 onay tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalenin Aktepe Group İnş. Nak. Tem. Gıda Paz. San. ve Tic. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı, başvuru sahibi Beydağ Tem. ve İlaç. Hizm. Tic. Ltd. Şti.nin ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği görülmüştür.
Başvuru sahibi Beydağ Tem. ve İlaç. Hizm. Tic. Ltd. Şti. tarafından Kurum’a yapılan itirazen şikayet başvuru üzerine Kurul tarafından alınan 07.05.2020 tarihli ve 2020/UH.II-834 sayılı karar ile ihale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verildiği, bahse konu karar üzerine 05.06.2020 tarihinde alınan ihale komisyonu kararında ihalenin başvuru sahibi Beydağ Tem. ve İlaç. Hizm. Tic. Ltd. Şti. üzerinde bırakılması kararının
Oybirliği ile ihale yetkilisine sunulmasına karar verildiği, ancak ihale yetkilisi tarafından söz konusu kararda “4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 39’uncu maddesi gereğince kamu yararı gözetilerek tarafımca iptal edilmiştir.” ifadelerine yer verilerek şikayete konu ihalenin iptal edildiği görülmüştür.
İdare tarafından isteklilere 05.06.2020 tarihinde EKAP üzerinden gönderilen yazıda “İhale komisyonunun kararı üzerine 36 Ay Süreyle; Kent Temizliği, Çöp Toplama ve Nakli İşlerinde Kullanılmak Üzere Muhtelif Araç Kiralama Hizmeti Alımı İşi işine ait bütün teklifler reddedilerek ihale iptal edilmiştir.
İhalenin Niteliğinin veya Miktarının Değişmesi
…” ifadelerine, 12.06.2020 tarihinde gönderilen yazıda ise “02 Nisan 2020 tarih ve 31087 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Genelgesinde de olduğu üzere çağın vebası Covid-19 bulaşıcı hastalığın önlenmesi ve etkilerinin azaltılması amacıyla ülkemizde ve dünya genelinde sosyal ve ekonomik hayata ilişkin bazı tedbirler alınmaktadır.
Bu kapsamda 04/01/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu (istisnaları dahil) ile bu Kanun’dan istisna edilen düzenlemeler kapsamında gerçekleştirilen ihaleler sonucunda imzalanan sözleşmelerde, Covid-19 salgını nedeni ile sözleşme konusu işin yerine getirilmemesinin geçici veya sürekli olarak, kısmen veya tamamen imkansız hale geldiğine ilişkin başvurular, yükleniciler tarafından bu durumun belgelendirilmesi suretiyle sözleşmenin tarafı olan idareye yapılacaktır.
İdarelerce bu başvurular 05/01/2002 tarihli ve 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 10. maddesi ve diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde incelenerek ve karar alınmadan önce idarece Hazine ve Maliye Bakanlığının değerlendirilmesi alınacaktır.
İdarece yapılan değerlendirme sonucunda ortaya çıkan sonucun yüklenicilerden kaynaklanan bir kusurdan ileri gelmemiş olması yüklenicinin sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmesine engel nitelikte olması ve yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemesi, şartlarının birlikte gerçekleştiğinin tespit edilmesi üzerine süre uzatımı verilmesine veya sözleşmenin feshine karar verilebilecektir.” denilmektedir.
12/12/2019 tarihinde yapılan ihalenin Covid-19 salgını (Pandemi) nedeni ile tarafımca yapılan incelemelerde halk sağlığı, kent temizliği ve kamu yararı da göz önüne alınarak yetersiz kalacağından Cumhurbaşkanlığı Genelgesinde de yayımlanan sorunların ihaleden sonra yaşanmaması, ihalenin uzun vadeli oluşu ve ihtiyaçların karşılanamayacağı ve pandeminin ne zaman biteceğine dair herhangi bir öngörünün bulunmadığından ihalenin niteliğinin ve miktarının değişmesi halk sağlığı ve kamu yararı adına salgın hastalıkla mücadele kapsamında tespit edilen eksikliklerin giderilmesi gerekmektedir.
Yukarıda açıklanan gerekçeler doğrultusunda, ihalenin niteliğinin ve miktarının değişeceğinden kamu yararı ve halk sağlığı da göz önünde bulundurularak 4734 sayılı Kanun’un 39. maddesi ihale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir ve 4734 sayılı Kanun’un 40. maddesi ihale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder denildiğinden kamu yararı gözetilerek idarece ihalenin iptal edilmesine karar verilmiştir.” ifadelerine yer verildiği görülmüştür.
İhale konusu işin, Akdeniz Belediye Başkanlığı Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğü tarafından yapılan “36 Ay Süreyle; Kent Temizliği, Çöp Toplama ve Nakli İşlerinde Kullanılmak Üzere Muhtelif Araç Kiralama Hizmeti Alımı İşi” olduğu, incelemeye konu kararda, etkisi ve süreci öngörülemeyen salgın sürecinde, mezkûr ihalenin ihtiyaçların karşılanması noktasında yetersiz kalacağı, uzun vadede gerçekleştirilmesi öngörülen hizmetin niteliği ve miktarındaki değişikliklerin dikkate alınarak, halk sağlığı ve kamu yararı adına söz konusu eksikliklerin giderilmesi gerektiği, ayrıca 02 Nisan 2020 tarihli ve 31087 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2020/5 sayılı Covid-19 Salgınının Kamu İhale Sözleşmelerine Etkisi Konulu Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’nde bahse konu edilen olumsuz durumlarla karşılaşılmasının önüne geçilmesinin amaçlandığı hususlarına yer verilmektedir.
Bu çerçevede söz konusu gerekçelerin öngörülebilir olmayan salgın süreci ile ilgili olduğu, iptal kararında hizmet alımının niteliği ve muhatapları açısından yeni şartlara göre değerlendirme yapılması gerekliliğinin ortaya konulduğu, yine aynı kararda kamu yararının sağlanması amacının, sürecin gerekliliklerine göre hizmetin niteliği ve miktarındaki değişikliklerin dikkate alınarak olası eksikliklerin giderilmesi ile ilişkilendirildiği hususları bir arada değerlendirildiğinde, ihalenin iptal edilmesi işleminde, anılan Kanun’da ihalenin iptali konusunda idarelere tanınan takdir yetkisinin, kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırı kullanılmadığı anlaşılmış olup, idarenin ihalenin iptaline yönelik kararının mevzuata uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,
Oyçokluğu ile karar verildi.
