Karar No : 2019/UY.II-1034
BAŞVURUYA KONU İHALE:
2019/289296 İhale Kayıt Numaralı “Muhtelif Okulların Tadilat Tamiratının Yaptırılması Yapım İşi” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Çankaya Belediye Başkanlığı Fen İşleri Müdürlüğü tarafından 08.07.2019 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Muhtelif Okulların Tadilat Tamiratının Yaptırılması Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak Çakıroğulları İnş. Tur. ve Tic. Ltd. Şti.nin 29.07.2019 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 29.07.2019 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 02.08.2019 tarih ve 32322 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 02.08.2019 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2019/808 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, 16.07.2019 tarihli ihale komisyonu kararıyla ihalenin firmaları üzerinde bırakıldığı, ancak teklifi sınır değerin altında olan Eva İnşaat ve Tic. Ltd. Şti. tarafından yapılan şikâyet başvurusu üzerine sınır değerin yeniden hesaplandığı, bu defaki hesaplamada Gürer Cüce-Orbel İnş. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının pilot ortağının ihalelere katılmaktan yasaklı olduğu gerekçesiyle teklifinin geçerli teklif olarak dikkate alınmadığı, böylece sınır değerin Eva İnşaat ve Tic. Ltd. Şti. lehine değiştiği ve 25.07.2019 tarihli komisyon kararıyla ihalenin anılan firma üzerinde bırakıldığı, ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan isteklilerin teklifleri dikkate alınarak sınır değerin belirlenmesi gerektiği, Gürer Cüce-Orbel İnş. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığına ait teklifin sınır değer hesabına dahil edilmesi durumunda ekonomik açıdan en avantajlı teklifin kendilerine ait olacağı iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tekliflerin alınması ve açılması” başlıklı 36’ncı maddesinde “Teklifler ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar idareye verilir. İhale komisyonunca ihale dokümanında belirtilen saatte kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla tespit edilerek, hazır bulunanlara duyurulur ve hemen ihaleye başlanır. İhale komisyonu teklif zarflarını alınış sırasına göre inceler. 30 uncu maddenin birinci fıkrasına uygun olmayan zarflar bir tutanak ile belirlenerek değerlendirmeye alınmaz. Zarflar isteklilerle birlikte hazır bulunanlar önünde alınış sırasına göre açılır.
İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici teminatlarının usulüne uygun olup olmadığı kontrol edilir. Belgeleri eksik veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmayan istekliler tutanakla tespit edilir. İstekliler ile teklif fiyatları ve yaklaşık maliyet tutarı açıklanır. Bu işlemlere ilişkin hazırlanan tutanak ihale komisyonunca imzalanır. Bu aşamada; hiçbir teklifin reddine veya kabulüne karar verilmez, teklifi oluşturan belgeler düzeltilemez ve tamamlanamaz. Teklifler ihale komisyonunca hemen değerlendirilmek üzere oturum kapatılır.” hükmü,
Anılan Kanun’un “Tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 37’nci maddesinin ikinci fıkrasında “Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı 36 ncı maddeye göre ilk oturumda tespit edilen isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir. Ancak, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde idarece belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir. Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici teminatları gelir kaydedilir. Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı değerlendirilmesine geçilir. Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup olmadığı ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir. Uygun olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunan teklifler değerlendirme dışı bırakılır.” hükmü,
Aynı Kanun’un “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü yer almaktadır.
Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 60’ıncı maddesinde “(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.
(2) Aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve dokümanında belirtilmek kaydıyla, üçüncü, dördüncü, beşinci ve altıncı fıkralardaki koşullar çerçevesinde aşağıdaki seçeneklerden bir tanesi kullanılır.
a) Sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak tespit edilir ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu;
1) Yapım yönteminin ekonomik olması,
2) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
3) Teklif edilen işin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
b) İhale, aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemleri yapılmaksızın sonuçlandırılır.
c) Aşırı düşük teklif sınır değerinin altında teklif sunan isteklilerin teklifi açıklama istenmeksizin reddedilir.
(3) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin üçte birine eşit veya bu değerin üzerinde olan ihalelerde, ikinci fıkranın (a) bendinin kullanılması zorunludur.
(4) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin üçte birine kadar olan ve açık ihale veya Kanunun 21 nci maddesinin (b) ve (c) bentleri gereğince pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde, ikinci fıkranın (a), (b) veya (c) bendindeki seçeneklerden birisinin kullanılması zorunludur.
(5) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin üçte birine kadar olan ve belli istekliler arasında ihale veya Kanunun 21 nci maddesinin (a), (d) ve (e) bentleri gereğince pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde ikinci fıkranın (b) bendinin kullanılması zorunludur.
(6) Kurum tarafından yayımlanan aşırı düşük teklif sorgulaması yapılamayacak alımlar listesinde yer alan işlerin ihalelerinde ikinci fıkranın (b) bendinin kullanılması zorunludur.” hükmü,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “45.1.1. Yapım işleri ihalelerinde, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan geçerli teklifler tespit edildikten sonra;
Yaklaşık maliyetin % 120’sinin üzerindeki ve % 40’ının altındaki teklifler dikkate alınmaksızın, geçerli tekliflerin aritmetik ortalaması ve standart sapması hesaplanır.
…
45.1.1.5. Bu madde kapsamında sınır değer hesaplanmasında, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan isteklilerin teklifleri “geçerli teklif” olarak dikkate alınacaktır. …” açıklaması yer almaktadır.
İdari Şartname’nin “Sınır değer” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.
33.2. Teklifi sınır değerin altında olduğu tespit edilen isteklilerin teklifleri, Kanunun 38 inci maddesinde öngörülen açıklama istenmeksizin reddedilecektir.” düzenlemesi yapılmıştır.
Başvuruya konu “Muhtelif Okulların Tadilat Tamiratının Yaptırılması Yapım İşi” ihalesine 64 isteklinin katıldığı, 21.06.2019 tarihinde gerçekleştirilen ihalenin ilk oturumunda Hira Mimarlık Emlak Müh. İnş. Taah. Maden. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklif mektubunun, Hafsa İnş. Gıda Hırd. Hay. Pet. Nak. Bey. Eşya Tem. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklif mektubu ile geçici teminat mektubunun usulüne uygun olmadığının tespit edildiği, geri kalan 62 istekliye ait tekliflerin hesaplamaya dahil edilmesiyle sınır değerin 1.483.200,00 TL olarak belirlendiği, 16.07.2019 tarihli ihale komisyonu kararı ile fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak ihalenin başvuru sahibi Çakıroğulları İnş. Tur. ve Tic. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı,
Sınır değerin altında olması nedeniyle teklifi reddedilen Eva İnşaat ve Tic. Ltd. Şti. tarafından sınır değerin hatalı hesaplandığı iddiasıyla idareye yapılan şikayet başvurusu üzerine idarece düzeltici işlem kararı alındığı, söz konusu düzeltici işlem kararı doğrultusunda bu defa 25.07.2019 tarihli ihale komisyonu kararı ile Hira Mimarlık Emlak Müh. İnş. Taah. Maden. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklif mektubunun usulüne uygun olduğu ve Hafsa İnş. Gıda Hırd. Hay. Pet. Nak. Bey. Eşya Tem. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklif mektubu uygun olmakla birlikte geçici teminat mektubunun usulüne uygun olmadığı belirlemesinin yapıldığı, ayrıca Gürer Cüce-Orbel İnş. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının pilot ortağı Gürer Cüce’nin ihalelere katılmaktan yasaklı olduğunun tespit edildiği, sonuç itibarı ile Hafsa İnş. Gıda Hırd. Hay. Pet. Nak. Bey. Eşya Tem. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile Gürer Cüce-Orbel İnş. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının teklifleri dikkate alınmaksızın diğer 62 isteklinin teklif bedellerinin hesaplamaya dahil edilmesiyle yeniden tespit edilen sınır değerin 1.482.938,41 TL olduğu, buna göre teklifi sınır değerin üzerine çıkan Eva İnşaat ve Tic. Ltd. Şti.nin ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi, Çakıroğulları İnş. Tur. ve Tic. Ltd. Şti.nin ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği,
Anlaşılmıştır.
Yapılan incelemede, Gürer Cüce-Orbel İnş. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının pilot ortağı Gürer Cüce’nin ihale tarihi olan 08.07.2019 itibarıyla Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı kararı ile kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olduğu görülmüştür.
4734 sayılı Kanun’un “İhaleye katılımda yeterlik kuralları” başlıklı 10’uncu maddesinin dördüncü fıkrasında “Aşağıda belirtilen durumlardaki istekliler ihale dışı bırakılır:
…
i) 11 inci maddeye göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılan.” hükmü,
Aynı Kanun’un “İhaleye katılamayacak olanlar” başlıklı 11’inci maddesinde “Aşağıda sayılanlar doğrudan veya dolaylı veya alt yüklenici olarak, kendileri veya başkaları adına hiçbir şekilde ihalelere katılamazlar:
a) Bu Kanun ve diğer kanunlardaki hükümler gereğince geçici veya sürekli olarak idarelerce veya mahkeme kararıyla kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlar ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan veya örgütlü suçlardan veyahut kendi ülkesinde ya da yabancı bir ülkede kamu görevlilerine rüşvet verme suçundan dolayı hükümlü bulunanlar.
…
Bu yasaklara rağmen ihaleye katılan istekliler ihale dışı bırakılarak geçici teminatları gelir kaydedilir. Ayrıca, bu durumun tekliflerin değerlendirmesi aşamasında tespit edilememesi nedeniyle bunlardan biri üzerine ihale yapılmışsa, teminatı gelir kaydedilerek ihale iptal edilir.” hükmü yer almakta olup Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 52 ve 53’üncü maddelerinde de aynı yönde hükümlere yer verilmiştir.
Aktarılan mevzuat hükümlerinden, sınır değer hesaplanmasında, 4734 sayılı Kanun’un 36’ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan isteklilerin tekliflerinin geçerli teklif olarak dikkate alınacağı, başka bir deyişle, bir teklifin sınır değer hesabına dâhil edilebilmesi için teklif mektubu ve geçici teminatın usulüne uygun sunulmasının yeterli olduğu, Kanun’un 11’inci maddesinin (a) bendi kapsamında isteklilerin kamu ihalelerine katılma yasağının bulunup bulunmadığının tespitine yönelik değerlendirmenin Kanun’un 37’nci maddesi uyarınca ihalenin ikinci oturumunda yapılacağı ve bu değerlendirme sonucunda tespit edilen ihaleye katılma yasaklarının sınır değer hesaplama işlemine etkili olmadığı, teklif mektubu ve geçici teminat mektubu uygun olan ancak ihale tarihi itibarıyla yasaklı olduğu tespit edilen bir isteklinin teklif fiyatının sınır değer hesabında dikkate alınması gerektiği, dolayısıyla teklif mektubu ve geçici teminatı usulüne uygun olduğu ilk oturumda tespit edilen Gürer Cüce-Orbel İnş. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının teklifinin sınır değer hesaplamasına dahil edilmesi gerektiği, bu durumda ihale üzerinde bırakılan Eva İnşaat ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin sınır değerin altında kalacağı anlaşılmış olup başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda belirtilen mevzuata aykırılıkların düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte olduğu tespit edildiğinden, Gürer Cüce-Orbel İnş. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığının teklifi dikkate alınarak sınır değerin belirlenmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oybirliği ile karar verildi.