Doğrudan Temin – Piyasa Rayiç Bedeli Üzerinde Mal Alınması – Sayıştay Kararı
Yılı 2014
Dairesi 2
Dosya No 43315
Tutanak No 44733
Tutanak Tarihi 27.6.2018
Konu: Farklı tarihlerde doğrudan temin yöntemiyle alınan fotokopi cihazlarının piyasa rayiçlerinin üzerinde bedellerle satın alınması.
162-295 sayılı ek ilam ile; farklı tarihlerde doğrudan temin yöntemiyle alınan fotokopi cihazlarının piyasa rayiçlerinin üzerinde bedellerle satın alınması nedeniyle … TL’ye tazmin hükmü verilmiştir.
Sorumlu temyiz dilekçesinde özetle;
20.08.2007 tarihinde memuriyete başladığını, sırasıyla …, … ve …nde görev yaptığını, 18.07.2014 tarihinde … İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı Doğrudan Temin Şube Müdürlüğünde 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 13/b-4 maddesi uyarınca görevlendirildiğini, Doğrudan Temin Şube Müdürlüğünde görevlendirildiği ana kadar fiilen Taşınır Kayıt ve Kontrol Birimlerinde çalıştığını,
Doğrudan Temin Şube Müdürlüğünde 31.07.2014 tarihinde fiilen göreve başladığını ve 1 (bir) ay gibi kısa bir süre sonra İdari ve Mali İşler Daire Başkanı Hacer DOĞRU tarafından şahsına Doğrudan Temin Şube Müdür Vekilliği görevinin teklif edildiğini, kendisinin; yüksekokul mezunu olduğunu ve eğitim seviyesinin Şube Müdürlüğü için yeterli olmadığını, ayrıca daha önceden satın alma işlemleriyle ilgili hiçbir tecrübesinin olmadığını, satın alma süreci ile ilgili hiçbir eğitim, seminer, kurs vb. almadığını, sözlü olarak ifade ettiğini, Doğrudan Temin Şube Müdürlüğü eski personellerinden …’un Şube Müdür Vekili olarak görevlendirilmesinin ardından, 29.08.2014 tarih ve 57251201/ (856)-1985 sayılı yazı ile koşullarının ve tecrübesinin yetersiz olmasına rağmen …’un görevde olmadığı durumlarda Yedek Düzenleyen (Gerçekleştirme Görevlisi) olarak görevlendirildiğini,
İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığına (İMİD) fiilen göreve başladığı dönemde İMİD bünyesinde yapılan tüm alımların Danışman firma … Tic. Ltd. Şti. tarafından koordine edildiğini, danışman firmanın talimatları doğrultusunda tüm iş ve işlemlerin yapıldığını, Doğrudan Temin Şube Müdürlüğünde … dışında fiilen çalışan ve bu konularla ilgili bilgi, beceri, deneyim ve tecrübeye sahip personellerin de Üniversitenin başka birimlerinde görevlendirildiğini,
Sorguya konu olan fotokopi makineleri alımlarıyla ilgili evraklarda Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağında ve Yedek Düzenleyen (Gerçekleştirme Görevlisi) olarak imzası bulunmasına rağmen, tarafına Piyasa Fiyat Araştırmacısı olarak görevlendirildiğine dair herhangi bir resmi yazı veya sözlü bildirim yapılmadığı gibi 2014 yılı Piyasa Fiyat Araştırma Komisyonu görevlendirmelerine dair Olur yazısında da isminin bulunmadığını,
Söz konusu fotokopi makinelerinin alımlarının çok acil olduğu, …’nin konuyla ilgili talimatlarının olduğu, cihazların önem arz eden teknolojik özelliklere sahip olması ve talepte bulunan fakülte, yüksekokul vb. idarelerin acil ihtiyaçları nedeniyle Doğrudan Temin yoluyla alımın yapılacağı, bu nedenlerden dolayı fiyat araştırmasının acil olarak kendisi ve danışman firma tarafından yaptırıldığı, yapılan bu araştırmanın sadece tutanak altına alınması gerektiği bunun İçinde Piyasa Fiyat Araştırma Tutanağını imzalaması gerektiğinin Daire Başkanı … tarafından şahsına söylendiğini, ilama konu alımın, o dönemin Daire Başkanının talimatıyla ve alımları gerçekleştiren firma aracılığı ile yapılmış olduğunu, sorumluluğun tamamen talimatı veren dönemin Daire Başkanında ve alımı yapan firmada olduğunu, şahsının, iyi niyetle imza atmak dışında hiçbir dahli ve sorumluluğu bulunmadığını,
TEMYİZ NEDENLERİNİN;
1. Şahsına çıkarılan sorgu sonrası yaptığı araştırmada; Konica Minolta Turkey … Bölge Ofisinden aldığı 2014 yılı liste satış fiyatlarında Konica Minolta Bizhub C364E marka fotokopi makinesinin liste satış fiyatının … Euro + KDV olduğu, fatura tarihi olan 16.09.2014 tarihinde Merkez Bankası Euro kurunun …TL olduğundan ürünün KDV dahil fiyatının …TL’ye denk geldiğini,
Görüldüğü üzere, ilam konusu fotokopi makinesinin bölge bayisindeki fiyatının dahi, … Ticaret ve Sanayi Odası tarafından belirtilen rakamdan yüksek olduğunu, ayrıca Konica Minolta Turkey .. Bölge Ofisinden tespit edilen fiyatın son kullanıcıya satış fiyatı olmadığı, aracı firma kar marjının eklenmesiyle birlikte bu fiyatın daha da yükseleceğini,
Buna ilave olarak ekte sunduğu resimlerde de görüldüğü üzere, ilama konu fotokopi makinesine ilaveten elle besleme tepsisi, ekstra 2 adet kağıt kaset ünitesi ve taşıyıcı standının da ilama konu alımın kapsamında olduğunu, söz konusu ilave malzemenin fiyatları eklenmeden … Ticaret ve Sanayi Odasının bildirdiği KDV dahil … TL’lik fiyatın baz alınarak şahsına ilam çıkarıldığını,
… Ticaret ve Sanayi Odası tarafından bildirilen rakamların piyasa fiyatlarından çok aşağıda olduğu ve gerçeği yansıtmadığını,
Eğer, gerçekten ilama konu alımı yapılan fotokopi makinesi ve alınan ilave ekipmanın alış fiyatının piyasa rakamlarından yüksek olduğu düşünülmekte ise, bu tespitin ilama konu fotokopi makinesi ve alınan ilave ekipmanın gerçek piyasa fiyatının bulunmasından sonra yapılabileceği ve gerçek piyasa satış fiyatlarının Ticaret ve Sanayi Odasından sorularak değil malzemenin gerçek satıcılarından tespit edilerek yapılabileceğini,
Bu bakımdan, ilama konu alımı yapılan fotokopi makinesi ve alınan ilave ekipmanın gerçek piyasa fiyatı tespit edilmeden, Ticaret ve Sanayi Odası tarafından belirtilen ve gerçekliği ispata mahkum afaki rakamlar üzerinden verilen tazmin hükmünün hukuka ve hakkaniyete uymadığını,
Ayrıca, ilama konu Konica Minolta Bizhub C364E marka fotokopi makinesinin halen … bağlı … Devlet Konservatuvarında kullanıldığını, alım tarihinden itibaren geçen 3 yıllık sürede Konservatuvarın bütün gösterilerine ait afişlerin bu cihazda basılmak suretiyle Üniversitenin basım işlemleri için harcayacağı paradan da tasarruf sağlandığını,
2. Kyocera markasının …’da sadece 2 yetkili servisi bulunduğunu, bunlardan biri olan … Ltd. (…) firmasının satış müdürü ile yaptığı görüşme sonucunda Kvocera Taskalfa 3010i MFP marka fotokopi makinesinin 2014 yılı satış fiyatının …Euro + KDV olduğunu, fatura tarihi olan 04.09.2014 ve 11.09.2014 tarihinde Merkez Bankası Euro kurunun … TL ve … TL olduğundan ürünün KDV dahil fiyatının 9.684.26 TL’ye denk geldiğini,
İlam konusu fotokopi makinesinin bölge bayisindeki fiyatının dahi, … Ticaret ve Sanayi Odası tarafından belirtilen rakamdan yüksek olduğunu, ayrıca, … Ltd’den tespit edilen fiyatın son kullanıcıya satış fiyatı olmadığı, aracı firma kar marjının eklenmesiyle birlikte bu fiyatın daha da yükseleceğini,
Buna ilave olarak dilekçe ekinde sunulan resimlerde görüleceği üzere elle besleme tepsisi, 500 sayfa kapasiteli ekstra 2 adet universal kağıt çekmecesi, 100 sayfa kapasiteli by-pass ünitesi, çift taraflı basım ünitesi, 100 sayfa kapasiteli RADF (Çift taraflı tarama yapabilen çevirmeli otomatik doküman besleyici) ve 175 sayfa kapasiteli DADF (Tek geçişte çift taraflı tarama yapabilen otomatik doküman besleyici) ünitelerinin de ilama konu alımın kapsamında olduğunu, söz konusu ilave malzemenin fiyatları eklenmeden … Ticaret ve Sanayi Odasının bildirdiği KDV dahil … TL’lik fiyatın baz alınarak ilam çıkarıldığını,
… Ticaret ve Sanayi Odası tarafından bildirilen rakamların piyasa fiyatlarından çok aşağıda olduğu ve gerçeği yansıtmadığını,
Eğer, gerçekten ilama konu alımı yapılan fotokopi makinesi ve alınan ilave ekipmanın alış fiyatının piyasa rakamlarından yüksek olduğu düşünülmekte ise, bu tespitin ilama konu fotokopi makinesi ve alınan ilave ekipmanın gerçek piyasa fiyatının bulunmasından sonra yapılabileceği ve gerçek piyasa satış fiyatlarının Ticaret ve Sanayi Odasından sorularak değil malzemenin gerçek satıcılarından tespit edilerek yapılabileceğini,
Bu bakımdan, ilama konu alımı yapılan fotokopi makinesi ve alınan ilave ekipmanın gerçek piyasa fiyatı tespit edilmeden, Ticaret ve Sanayi Odası tarafından belirtilen ve gerçekliği ispata mahkum afaki rakamlar üzerinden hakkında verilen tazmin hükmünün hukuka ve hakkaniyete uymadığını,
3. Ayrıca Kamu İhale Kanununun Doğrudan Temin başlıklı 22 nci maddesinde (Değişik: 30/7/2003-4964/15 md.) ve Kamu İhale Genel Tebliği 22 nci maddesinin Doğrudan Temine ilişkin açıklamalar kısmında;
“Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve 10 uncu maddede sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilir” hükmü yer almaktadır.
Kanunun 22 nci maddesinde belirtilen hallerde ihtiyaçların; Kanunun 18 inci maddesinde sayılan ihale usulleri için tespit edilen kurallara uyulmaksızın; ilan yapılmadan, teminat alınmadan, ihale komisyonu kurma ve anılan Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan yeterlik kriterlerini arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak temin edilmesi mümkün bulunmaktadır.
Söz konusu hükümler uyarınca anılan maddede belirtilen nitelikteki ihtiyaçların karşılanmasında kolaylık sağlanması amaçlanmış olmakla birlikle, ihtiyacın niteliğine göre ilan yapılması, teminat alınması, ihale komisyonu kurulması, isteklilerde belirli yeterlik kriterlerinin aranması ile şartname ve sözleşme düzenlenmesi gibi hususların idarelerin takdirindedir.
Diğer taraftan 22 nci maddeye göre ihtiyaçların karşılanmasında onay belgesi düzenlenmesi, onayı takiben ihale yetkilisince görevlendirilen kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılması ve buna ilişkin belgelerin dayanakları ile birlikte onay belgesine eklenmesi zorunludur. İdarelerce gerekli görülmesi halinde, fiyat araştırmaları, ilgili İhale Uygulama Yönetmeliklerinde yaklaşık maliyetin belirlenmesine ilişkin esas ve usuller çerçevesinde yapılabilir.” denildiğini,
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, Devlet Memurlarının Görev ve Sorumlulukları başlıklı 11 inci maddesinde (Değişik: 12/5/1982 – 2670/4 md.);
“Devlet memurları kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslara uymakla ve amirler tarafından verilen görevleri yerine getirmekle yükümlü ve görevlerinin iyi ve doğru yürütülmesinden amirlerine karşı sorumludurlar. Devlet memuru amirinden aldığı emri Anayasa, kanun, tüzük re yönetmelik hükümlerine aykırı görürse yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir. Amir emrinde ısrar eder ve bu emrini yazı ile yenilerse, memur bu emri yapmasa mecburdur. Ancak emrin verine getirilmesinden doğacak sorumluluk emri verene aittir. Konusu suç teşkil eden emir, hiçbir suretle yerine getirilmez; verine getiren kimse sorumluluktan kurtulamaz. Acele hallerde kamu düzeninin ve kamu güvenliğinin korunması için kanunla gösterilen istisnalar saklıdır. ” denildiğini,
Kişisel Sorumluluk ve Zarar başlıklı 12 nci maddesinde ise (Değişik: 12/5/1982 – 2670/5 md.);
“Devlet memurları görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmek ve kendilerine teslim edilen Devlet malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri almak zorundadırlar. Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesi esastır. Zararların ödettirilmesinde bu konudaki genel hükümler uygulanır. Ancak fiilin meydana geldiği tarihte en ait derecenin birinci kademesinde bulunan memurun brüt aylığının yansım geçmeyen zararlar kabul etmesi halinde disiplin amiri veya yetkili disiplin kurulu kararma göre ilgili memurca ödenir.” denildiğini,
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda düzenlenen kamu zararı kavramının “Kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata arkın karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” olarak tanımlandığını,
Yukarıda belirtilen Kamu İhale Kanununun Doğrudan Temin başlıklı 22 nci maddesi, Kamu İhale Genel Tebliğinin 22 nci maddesi, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 11 ve 12 nci maddeleri ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun ilgili maddelerinde belirtilen bükümlere göre kamu zararına yol açan kasıt, kusur, ihmal içinde olmadığını, sadece satın alma süreci ile ilgili hiçbir eğitim, seminer, kurs vb. görmemiş olması ve konuyla ilgili tecrübesinin olmamasından kaynaklı olarak; Üniversitenin Rektörü ve Daire Başkanı olmuş amirlerin emir ve talimatlarını yerine getirmek adına fiyat araştırmasının acil olarak Daire Başkanının kendisi ve danışman firma tarafından yaptırılmasına, yapılan bu araştırma sonucu toplanan fiyatların tutanak altına alınmasına art niyet aramadan verilen talimat doğrultusunda kanun, tüzük, yönetmeliklere aykırı bir durumun söz konusu olmadığını düşünerek Daire Başkanı …’nun kendisinin de imzalamış olduğu tutanağa imza atarak verilen görevi yerine getirdiğini,
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 31 inci maddesinde bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisinin Harcama Yetkilisi olduğu ifade edildiğini, 32 nci maddesinde ise; bütçeden harcama yapılabilmesi Harcama Yetkilisinin, harcama talimatı vermesine bağlanmış, harcama talimatlarında da hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgilerin yer alacağı, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu kanun çerçevesinde yapmaları gereken işlemlerden Harcama Yetkililerinin sorumlu olduklarının belirtildiğini, mevzuata aykırı karar, işlem veya ihmal sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasından harcama yetkilisinin sorumlu olduğunu,
Ayrıca Sayıştay Genel Kurul Kararı (Karar No: 5189/1 Karar Tarihi; 14.06.2007) uyarınca; bütçeden yapılacak harcamalar konusunda 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda öngörülen, harcama sürecinde tek ve tam yetkili olan, giderin yapılmasına karar vermekten ödeme aşamasına kadar tüm işlemleri emir ve talimatı çerçevesinde yürüten ve maiyetindekileri ve onların eylem ve işlemlerini gözetmek ve denetlemekle yükümlü olan harcama yetkilisinin, Sayıştay’a karşı hesap verme konusunda tam ve doğrudan sorumlu olduğunun anlaşıldığını,
Doğrudan Temin 22/d gibi alımlarda piyasa fiyat araştırmalarında görevlendirilecek kişilerin görevlendirilmeleri ile ilgili görevlendirmenin Harcama Yetkilisince yapılacağı ile ilgili açık ve net bir hüküm söz konusu olup görevlendirmenin şekli ile ilgili mevzuatta açık ve net bir hüküm bulunmadığını ancak bu alımlarda görevli kişilerin birinci derece sorumlu tutulabilmeleri için görevlendirmelerin yazılı olarak yapılması zarureti doğduğunu, görevlendirmenin yazılı olur verme biçiminde yapılabileceği gibi, onay belgesinde belirtilmek sureti ile de yapılabileceğini, söz konusu alımlarda bir memur olarak kendisinin yetki ve karar verme tasarrufunda bulunmasına müsaade edilmemişken ve konuyla ilgili olarak amiri tarafından yazılı olarak bir görevlendirilme de yokken Daire Başkanı ve danışman firma tarafından yapılan araştırma sonucu toplanan fiyatlar ile ilgili olarak kamu zararına yol açtığına dolayısıyla görevi ile ilgili kasıt, kusur, ihmal ve tedbirsizlik içerisinde olduğuna karar verilmesi kararını Yüce Mahkemenin takdirlerine sunduğunu,
4. İlama konu alımın, 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesine göre doğrudan temin yöntemiyle yapıldığını, bu usulde, piyasa fiyat araştırması için yazılı “en az bir kişi” görevlendirilmesi, görevlendirilen kişi/kişilerin piyasada fiyat araştırması yapması, uygun olan kişiden alım yapılmadan önce harcama yetkilisinden onay alınması gerektiğini, belli bir süreyi gerektiren işlerde, alımın sözleşmeye bağlanmasının zorunlu olduğunu,
İlama konu alımda, doğrudan temin yönteminde yerine getirilmesi gereken tüm şartların yerine getirildiğini,
5. Üniversitenin İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığına bağlı Doğrudan Temin Şube Müdürlüğünde sorgu konusu olan 2014 mali yılında çalışan tüm personelin görev yeri değiştirildiği halde şu an ki tüm ita amirlerinin şahsını tanımaları ve güvenmeleri sebebiyle halen bu birimde görevini yapmaya devam ettiğini, Üniversitenin 2014 yılındaki Rektörü … ile İdari ve Mali İşler Daire Başkam …’nun ise şahsi çıkarları adına işlemiş oldukları ve basına da yansıyan suçları nedeniyle “Devlet Memurluğundan Çıkarma” cezası aldıklarını belirterek Ticaret ve Sanayi Odası tarafından bildirilen, gerçekliği ispata mahkum afaki rakamlar dikkate alınarak ve doğrudan temin yönteminin unsurları göz önünde bulundurulmadan verilen tazmin hükmünün kaldırılmasını istemiştir.
Başsavcılık mütalaasında;
“… 2014 yılı hesabının 2. Dairede yargılanması sonucunda düzenlenen 09.5.2017 tarih ve 162 sayılı İlamın 2 nci maddesinde eksikliklerin giderilmesi maksadıyla hüküm dışı kararı verilmiştir. Düzenlenen ek rapor üzerine yapılan yargılama neticesinde çıkarılan 16.8.2017 tarihli ve 295 sayılı ilamın 1 inci maddesinde yer alan tazmin hükmüne karşı Gerçekleştirme Görevlisi … tarafından verilen ve ilgideki yazı ile Başsavcılığımıza intikal ettirilen dilekçe ve ekleri incelendi.
Adı geçenin dilekçesinde, ilamın 1 inci maddesine ilişkin olarak; kendisinin piyasa fiyat araştırma komisyonu üyesi olarak görevlendirildiği, yapılan fotokopi makinesi alımının mevzuatına uygun olduğu, bu alım sebebiyle bir kamu zararından söz edilemeyeceği belirtilerek verilen tazmin hükmünün kaldırılması talep edilmektedir.
Ortaya konulanlar duruşmalı olarak yapılan yargılama sırasında da belirtilmiş olup, yargılamada belirtilen hususlar dikkate alınmıştır. Bu itibarla, adı geçenin temyiz talebinin reddi ile Daire kararının tasdikine karar verilmesinin uygun olacağı mütalâa olunmaktadır.” denilmiştir.
Duruşma talebinde bulunan sorumlu … (Gerçekleştirme görevlisi) ile Sayıştay Savcısının sözlü açıklamalarının dinlenmesinden ve dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra,
GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:
4734 sayılı Kanunun “Doğrudan temin” başlıklı 22 nci maddesi son fıkrasında; “Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilir” denilmiş,
Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinin son bendinde ise;
Piyasa Fiyat Araştırması Tutanağı: “Doğrudan temin usulüyle ihale komisyonu kurulmadan yapılacak alımlarda; alımı yapmakla görevlendirilen kişi veya kişilerce yapılan piyasa fiyat araştırması sonucunda, alınan teklifleri, uygun görülen fiyat ile yükleniciyi gösteren ve söz konusu kişi veya kişilerce imzalanan tutanağı ifade eder.” şeklinde tanımlanmıştır.
Belirtilen hükümler gereği, onay belgesinde yetkilendirilen kişi veya kişilerce, ihtiyacın gerçek piyasa rayiçlerine uygun bir şekilde temin edilmesini sağlamaya yönelik olarak piyasada fiyat araştırması yapılmakta ve buna ilişkin tutanak düzenlenmektedir.
Bu kapsamda rapor dosyası ile sorumlu dilekçesi ve eki belgeler incelendiğinde;
… Ticaret ve Sanayi Odasından 02.03.2015 tarih ve B19.1630 sayılı yazı ile alınan fiyatlara göre;
1 adet Konica Minolta BİZHUB C364E markalı fotokopi cihazının rayiç bedelinin (KDV Hariç) …-…TL aralığında,
1 adet KyoceraTaskalfa 3010i MFP markalı fotokopi makinası rayiç bedelinin (KDV Hariç) …-… TL aralığında olduğu,
Kurumun 1 adet Kyocera Taskalfa 3010i MFP fotokopi makinesini 18.09.2014 tarih ve 16501 sayılı ödeme emri belgesi ile … TL+KDV’ye yine 2 adet KyoceraTaskalfa 3010i MFP fotokopi makinesini 18.09.2014 tarih ve 16504 sayılı ödeme emri belgesi ile … TL+KDV’ye,
Aynı şekilde 1 adet Konica Minolta BİZHUB C364E markalı fotokopi cihazını 19.09.2014 tarih ve 16543 sayılı ödeme emri belgesi ile … TL+KDV’ye doğrudan temin yöntemiyle satın aldığı,
Kurumun denetimi sırasında … Ticaret ve Sanayi Odasına ürünün teknik özellikleri belirtilmeden sadece marka ve model üzerinden rayiçlerinin sorulduğu, adı geçen oda tarafından 02.03.2015 tarih ve B19.1630 sayılı yazı ile ürünlere ilişkin teknik özellikler ve ilave ekipmanlar belirtilmeden iki fiyat aralığında rayiç bildirildiği,
… Ticaret ve Sanayi Odasının belirlemiş olduğu rayiç bedelin üst sınırı ile malzemenin idarece yapılan alım fiyatı arasındaki farkın ilamda kamu zararı olarak hesaplandığı görülmüştür.
İlam maddesini temyiz eden sorumlu tarafından dilekçe ekinde sunulan ve sorgu üzerine yapıldığı anlaşılan araştırmada ise;
Konica Minolta Turkey … Bölge Ofisinden aldığı 2014 yılı liste satış fiyatlarında; Konica Minolta Bizhub C364E marka fotokopi makinesinin liste satış fiyatının … Euro + KDV olduğu, fatura tarihi olan 16.09.2014 tarihinde Merkez Bankası Euro kuru …TL olduğundan ürünün KDV dahil fiyatının … TL’ye denk geldiği, ilam konusu fotokopi makinesinin bölge bayisindeki fiyatının dahi, … Ticaret ve Sanayi Odası tarafından belirtilen rakamdan yüksek olduğu, ayrıca Konica Minolta Turkey … Bölge Ofisinden tespit edilen fiyatın son kullanıcıya satış fiyatı olmadığı, aracı firma kar marjının eklenmesiyle birlikte bu fiyatın daha da yükseleceği, fotokopi makinesine ilaveten elle besleme tepsisi, ekstra 2 adet kağıt kaset ünitesi ve taşıyıcı standının da ilama konu alımın kapsamında olduğu, söz konusu ilave malzemenin fiyatları eklenmeden … Ticaret ve Sanayi Odasınca rayiç bildirildiği, dolayısıyla … Ticaret ve Sanayi Odası tarafından bildirilen rakamların piyasa fiyatlarından çok aşağıda kaldığı,
Kyocera markasının …’da sadece 2 yetkili servisinin bulunduğu, bunlardan biri olan … Ltd. firması ile yapılan görüşme sonucunda Kyocera Taskalfa 3010i MFP marka fotokopi makinesinin 2014 yılı satış fiyatının …Euro + KDV olduğu, fatura tarihi olan 04.09.2014 ve 11.09.2014 tarihinde Merkez Bankası Euro kuru … TL ve … TL olduğundan ürünün KDV dahil fiyatının … TL’ye denk geldiği, ilam konusu fotokopi makinesinin bölge bayisindeki fiyatının dahi … Ticaret ve Sanayi Odası tarafından belirtilen rakamdan yüksek olduğu, … Ltd’den tespit edilen fiyatın son kullanıcıya satış fiyatı olmadığı aracı firma kar marjının eklenmesiyle birlikte bu fiyatın daha da yükseleceği, ayrıca elle besleme tepsisi, 500 sayfa kapasiteli ekstra 2 adet universal kağıt çekmecesi, 100 sayfa kapasiteli by-pass ünitesi, çift taraflı basım ünitesi, 100 sayfa kapasiteli RADF (Çift taraflı tarama yapabilen çevirmeli otomatik doküman besleyici) ve 175 sayfa kapasiteli DADF (Tek geçişte çift taraflı tarama yapabilen otomatik doküman besleyici) ünitelerinin de ilama konu alımın kapsamında olduğu anlaşılmaktadır.
12.09.2005 tarih ve 25934 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Oda Muamelat Yönetmeliğinin “Rayiç fiyat tespiti” başlıklı 35 inci maddesinde;
“Odalar ve bunların şubeleri, çalışma alanları içerisinde üretilen veya satılan mal ve hizmetlerin fiyat tespitini yapmaya yetkilidir. Ancak, imalata ilişkin fiyat tespitlerinde yetki münhasıran imalatın yapıldığı yerdeki sanayi odasına veya ticaret ve sanayi odasına aittir.
Rayiç fiyat tespiti, yazılı talep üzerine yapılır. Talepte bulunanlar, mal veya hizmetin fiyatını etkileyecek hususları açıkça yazılarında belirtir.
Tespit edilen rayiç fiyatlar, benzer taleplerde yararlanılmak üzere sınıflandırılarak dosyalanır. Bu dosyadaki bilgiler elektronik ortama aktarılarak da kullanılabilir.” denilmiştir.
Bu durumda; ürüne ilave ekipmanlar dahil edilmeden sadece marka ve model üzerinden bildirilen rayiçlere göre kamu zararının hesaplandığı anlaşılmış olup yukarıda belirtilen hususlar da dikkate alınmak suretiyle; kamu zararına esas alınmak üzere ürüne ilişkin gerçek fiyatın tespit edilmesi için 162-295 sayılı ek ilamın 1(B) maddesi ile … TL’ye ilişkin olarak verilen tazmin hükmünün bozularak dosyanın ilgili DAİREYE GÖNDERİLMESİNE, (… Daire Başkanı … ile Üyeler …’ın aşağıda yazılı azınlık görüşlerine karşı) oy çokluğu ile,
Karar verildiği 27.06.2018 tarih ve 44733 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.
KARŞI OY GEREKÇESİ:
(…Daire Başkanı … ile Üyeler …’ın;
Kurumun 2014 yılı hesap denetimi ile ilgili olarak doğrudan temin yöntemi ile alınan fotokopi cihazlarının sadece marka ve model belirtilmek suretiyle … Ticaret ve Sanayi Odasına rayiçleri sorulmuş, adı geçen oda tarafından 02.03.2015 tarih ve B19.1630 sayılı yazı ile yine ürünlere ilişkin teknik özellikler ve ilave ekipmanlar belirtilmeden iki fiyat aralığında rayiç bildirilmiş, ilam maddesinde de … Ticaret ve Sanayi Odasının belirlemiş olduğu rayiç bedelin üst sınırı ile malzemenin idarece yapılan alım fiyatı arasındaki farka kamu zararı denilmiştir.
4734 sayılı Kanunun “Doğrudan temin” başlıklı 22 nci maddesinde, yine maddede belirtilen hallerde idarelerin ihtiyaçlarını ilan yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temin usulü ile karşılayabileceği, ihale komisyonu kurma ve 10 uncu maddede sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçların temin edileceği hüküm altına alınmıştır.
Kamu İhale Genel Tebliğinin “Doğrudan temine ilişkin açıklamalar” başlıklı 22 nci maddesinde ise;
“22.1.1.1. Yukarıda belirtilen hükümler uyarınca 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinde belirtilen hallerde ihtiyaçların; Kanunun 18 inci maddesinde sayılan ihale usulleri için tespit edilen kurallara uyulmaksızın; ilan yapılmadan, teminat alınmadan, ihale komisyonu kurma ve anılan Kanunun 10 uncu maddesinde sayılan yeterlik kriterlerini arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak temin edilmesi mümkün bulunmaktadır.
…
22.1.1.4. Diğer taraftan 22 nci maddeye göre ihtiyaçların karşılanmasında onay belgesi düzenlenmesi, onayı takiben ihale yetkilisince görevlendirilen kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılması ve buna ilişkin belgelerin dayanakları ile birlikte onay belgesine eklenmesi zorunludur. İdarelerce gerekli görülmesi halinde, fiyat araştırmaları, ilgili İhale Uygulama Yönetmeliklerinde yaklaşık maliyetin belirlenmesine ilişkin esas ve usuller çerçevesinde yapılabilir.” denilmiştir.
Bu durumda, idarenin ihtiyacı kapsamında fotokopi makinalarının doğrudan temin yöntemi ile alınmasında, alım öncesinde firmalardan teklif istenerek piyasa fiyat araştırması tutanağı düzenlenmesinde ve piyasa fiyat araştırması tutanağında yer verilen firmalar arasından en uygun teklif verenden alımın gerçekleştirilmesinde mevzuatın öngörmüş olduğu tüm hususlar yerine getirilmiş olup kamu zararından bahsetmek mümkün değildir.
Kaldı ki rapor dosyası ile dilekçe ve eki belgeler incelendiğinde, fotokopi makinelerine ilaveten elle besleme tepsisi, ekstra 2 adet kağıt kaset ünitesi, taşıyıcı standı, 500 sayfa kapasiteli ekstra 2 adet universal kağıt çekmecesi, 100 sayfa kapasiteli by-pass ünitesi, çift taraflı basım ünitesi, 100 sayfa kapasiteli RADF (Çift taraflı tarama yapabilen çevirmeli otomatik doküman besleyici) ve 175 sayfa kapasiteli DADF (Tek geçişte çift taraflı tarama yapabilen otomatik doküman besleyici) ünitelerinin de ilama konu alımın kapsamında olduğu ancak söz konusu ilave malzemenin fiyatlarının eklenmediği, sadece marka ve model üzerinden bildirilen rayiçlere göre kamu zararının hesaplandığı görülmüştür. Bu nedenle ilam maddesi ile verilen tazmin hükmünün kaldırılması gerekir.)