2018/471940 İhale Kayıt Numaralı “Karayolları 7 Bölge Müdürlüğü Tünelleri İle Tesislerine Ait Aydınlatma, Bakım Ve Onarım İşlerinin Yapılması İşi” İhalesi
KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:
Karayolları 7. Bölge Müdürlüğütarafından 26.10.2018 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Karayolları 7 Bölge Müdürlüğü Tünelleri İle Tesislerine Ait Aydınlatma, Bakım Ve Onarım İşlerinin Yapılması İşi” ihalesine ilişkin olarak Cevdet Albayrak’ın 26.11.2018 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 05.12.2018 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 17.12.2018 tarih ve 60856 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan17.12.2018 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2018/1824 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
1) Erveen Elek. Ltd. Şti. & Cihangir Güngör İş Ortaklığı tarafından idareye yapılan şikâyet başvurusu üzerine idarece verilen cevaptan hareketle, idare tarafından yaklaşık maliyet oluşturulurken “ÖZEL-Tİ, ÖZEL-TBO-1, ÖZEL-TBO-2, ÖZEL-TBO-3, ÖZEL-VİNÇ, ÖZEL-VSÜP” pozlarına ilişkin Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 9’uncu maddesine göre %7 oranında yüklenici kâr ve genel giderler eklendiğinin ve diğer tüm pozlar için %25 oranında yüklenici kâr ve genel giderler eklendiğinin idare tarafından kabul edildiği, ancak Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 11’inci maddesine göre tüm pozların kâr oranlarının %25 olması gerektiği, böylelikle idare tarafından yapılan uygulama sonucunda yaklaşık maliyetin olması gerekenden daha düşük olarak hesaplandığı, yaklaşık maliyet yanlış hesaplandığından Siemens San. ve Tic. A.Ş.’nin teklifinin sınır değer hesabına katılmadığı ve sınır değerin de yanlış olarak tespit edildiği, fiyat dışı unsur değerlendirmesi yapılırken TFmin olarak tespit edilen teklifin yanlış tespit edildiği ve buna bağlı olarak diğer tekliflerin teklif fiyatı puanlarının yanlış belirlendiği, kalite ve teknik değer nitelik puanlaması tablosunda yaklaşık maliyete bağlı olarak her iş kalemi için verilmiş olan ağırlık oranlarının yanlış olarak hesaplandığı, yapılan hatalı hesaplamalara göre tespit edilen toplam puanların da hatalı olması nedeniyle tüm isteklilerin fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedelinin yanlış hesaplandığı ve böylelikle ekonomik açından en avantajlı teklif sahibinin hatalı olarak tespit edildiği, bu gerekçeler nedeniyle ihalenin iptal edilerek yaklaşık maliyetin mevzuata uygun olarak yeniden belirlenmesi ve yeniden ihale edilmesi gerektiği,
2) Erveen Elek. Ltd. Şti. & Cihangir Güngör İş Ortaklığı tarafından hizmet niteliğindeki iş kalemlerine ilişkin %7 oranında yüklenici kâr ve genel giderlerin eklendiği bilgisinin ihale öncesinde biliniyor olmasının Kamu İhale Kanunu’nun gizlilik ilkesine aykırı olduğu, ihale komisyonu kararında ihalenin ilgili istekli üzerinde kaldığının belirtildiği ve verilen diğer bilgilerden ilgili isteklinin kalite ve teknik değer nitelik puanlamasından tam puan aldığının anlaşıldığı, isteklinin hem ilgili düzenlemeye ilişkin itirazı bulunduğu hem de kalite ve teknik değer nitelik tablosuna göre yapılan değerlendirmeden tam puan almasının ancak yaklaşık maliyet bilgi ve içeriğini ihale öncesinden bilmesi ile açıklanabileceği, isteklinin puanlamaya ilişkin tam puan alacağını bilmesine rağmen ihaleyi iptal ettirmeye çalışmasının nedeninin, teklifinin 4’üncü sırada yer alması üzerine kendileri tarafından erişilen bilgilere başkalarının da erişmiş olabileceği şüphesiyle ihalenin kendileri üzerinde kalmayacağı düşüncesi olduğu, isteklinin kalite ve teknik değer nitelik puanlaması bölümünden tam puan alabilmek için teklifini idare tarafından hatalı olarak belirlenen oranlara göre hazırladığı, tekliflerini piyasa gerçeklerine göre hazırlayan diğer isteklilerin tablodaki değerler yanlış olduğundan düşük puan aldıkları, ilgili istekli ihale öncesinde gizli kalması gereken bilgilere erişerek ihalede kendisine haksız bir avantaj sağladığı, bu durumun Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelerine ve Kanun’un 61’inci maddesine aykırı olduğu, ayrıca istekli yaklaşık maliyetin gizliliğini ihlal ederek ihaleye fesat karıştırdığı, Türk Ceza Kanunu’nun 235’inci maddesi gereğince suç işlediği, böylece savcılığa suç duyurusunda bulunulması gerektiği iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
…
Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü,
Aynı Kanun’un “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.
Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde, ihale dokümanında bu unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları belirlenir.
…
En düşük fiyatın ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak değerlendirildiği ihalelerde, birden fazla istekli tarafından aynı fiyatın teklif edildiği ve bunların da ekonomik açıdan en avantajlı teklif olduğu anlaşıldığı takdirde, ikinci fıkrada belirtilen fiyat dışındaki unsurlar dikkate alınmak suretiyle ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenerek ihale sonuçlandırılır.
İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar. Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.” hükmü,
Yapım İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 11’inci maddesinde “İş kalemi ve/veya iş grubu şeklinde tespit edilen imalat miktarlarının, Yönetmeliğin 10 uncu maddesine göre belirlenen ve yüklenici karı ve genel gider ihtiva etmeyen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutar KDV hariç olarak hesaplanır ve bulunan bu tutara % 25 oranında yüklenici kar ve genel gider karşılığı eklenmek suretiyle yaklaşık maliyet tespit edilir.
(2) Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına ilişkin hesap cetveli ve icmal tablosu hazırlayanlarca imzalanmak suretiyle ihale onay belgesine eklenir.” hükmü,
Aynı Yönetmelik’in “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi” başlıklı 61’inci maddesinde “(1) Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir.” hükmü,
Anılan Yönetmelik’in “Fiyat dışı unsurlar ve bu unsurlara yönelik düzenleme” başlıklı 62’nci maddesinde “(1) İhale konusu işin özelliği göz önünde bulundurularak işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer, süre gibi unsurlar fiyat dışı unsur olarak belirlenebilir.
(2) Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin, fiyat ile birlikte fiyat dışı unsurların da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde; fiyat dışı unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları ile hesaplama yöntemi ve bu unsurlara ilişkin değerlendirmenin yapılabilmesi için sunulacak belgeler idari şartnamede açıkça belirtilir.
(3) Fiyat dışı unsurlar, bir marka veya model esas alınarak rekabeti ortadan kaldırıcı bir şekilde belirlenemez.
(4) Fiyat dışı unsurlara, bu unsurların parasal değerlerine veya nispi ağırlıklarına ve hesaplama yöntemine yönelik düzenlemeyi yapan birim veya görevliler tarafından gerekçeli bir açıklama belgesi hazırlanır ve bu belge ihale onay belgesinin ekinde yer alır.” hükmü yer almaktadır.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 45’inci maddesinde “45.1.1. Yapım işleri ihalelerinde, 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesi uyarınca ilk oturumda teklif mektubu ve geçici teminatını usulüne uygun sunan geçerli teklifler tespit edildikten sonra;
Yaklaşık maliyetin % 120’sinin üzerindeki ve % 40’ının altındaki teklifler dikkate alınmaksızın, geçerli tekliflerin aritmetik ortalaması ve standart sapması hesaplanır.” açıklaması,
Aynı Tebliğ’in “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenmesi ile ilgili hususlar” başlıklı 53.3’üncü maddesinde “53.3.1. Kanunun 40 ıncı maddesi uyarınca, ekonomik açıdan en avantajlı teklif; sadece fiyat esasına göre belirlenebileceği gibi fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar dikkate alınarak belirlenebilmektedir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin hangi yöntem kullanılarak belirlenebileceği hususu tamamen idarenin takdirinde olup fiyat dışı unsurlar kullanılarak belirlenmesi durumunda aşağıdaki esaslara uyulması gerekmektedir.
53.3.2. Fiyat dışı unsurların, Kanunun 5 inci maddesinde belirtilen ilkelere halel getirmeyecek bir biçimde idari şartnamede açık ve net olarak düzenlenmesi gerekmektedir.
53.3.3. İdari şartnamede fiyat dışı unsur olarak belirlenen hususların parasal değerlerinin veya nispi ağırlıklarının belirlenmesi gerekmektedir.
53.3.4. Fiyat dışı unsur olarak yalnızca niceliksel unsurların belirlenmesi zorunlu olmayıp bu kapsamda niteliksel belirlemeler de yapılabilir. Bu bağlamda, ihale konusu işin beklenen kaliteye uygun olarak gerçekleştirilmesini sağlamaya yönelik parametreler, kamuya karşı yükleniminde bulunan işlerin miktarı veya tutarı bakımından kapasite durumu ya da ihale konusu işi oluşturan bileşenler itibariyle isteklinin teklifi ile yaklaşık maliyet yapısının birbiri ile uyumu gibi hususlar fiyat dışı unsur olarak belirlenebilecektir.” açıklaması yer almaktadır.
İdari Şartname’nin “İhale konusu işe ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin
a) Adı:Karayolları 7 Bölge Müdürlüğü Tünelleri İle Tesislerine Ait Aydınlatma, Bakım Ve Onarım İşlerinin Yapılması İşi
b) Yatırım proje no’su/kodu:2009E040130-1993E040230
c) Miktarı (fiziki) ve türü:
Karayolları 7. Bölge Müdürlüğüne Bağlı Tüneller İle Tesislerin Aydınlatma, Bakım Ve Onarım İşleri. LED’ Lİ BAHÇE AYDINLATMA DİREĞİ 60 WATT 40 ad. , Harici tip speed dome analog kamera 10 ad. , Değişken mesaj işareti (VMS) 5 ad.
Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.
ç) Yapılacağı yer:Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Tünelleri İle Tesislerinde.” düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “Sınır değer” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.
33.2. Teklifi sınır değerin altında olduğu tespit edilen isteklilerin teklifleri, Kanunun 38 inci maddesinde öngörülen açıklama istenmeksizin reddedilecektir.” düzenlemesi,
Aynı Şartname’nin “Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi” başlıklı 35’inci maddesinde “35.1. Bu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif, fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirlenecektir.
35.1.1.
Bu ihalede ekonomik açıdan en avantajlı teklif, fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirlenecektir.
A-Değerlendirme “teklif fiyatı” ile “kalite ve teknik değer nitelik” olmak üzere iki kısımda yapılacaktır.
A.1. Teklif fiyatı puanlaması
Teklif fiyatı puanlaması 50 tam puan üzerinden yapılacaktır. Geçerli teklif veren istekliler arasında teklif edilen en düşük teklif fiyatı sahibi istekli 50 puan alacak olup, diğer isteklilere ait teklif puanları; TP = (TFmin x 50) / TF formülü ile hesaplanacaktır.
Bu formülde;
TP: Teklif puanı,
TFmin: Geçerli teklifler içinden istekliler arasında teklif edilen en düşük teklif fiyatı,
TF: İsteklinin teklif fiyatı,
ifade eder.
A.2. Kalite ve teknik değer nitelik puanlaması
Kalite ve teknik değer nitelik puanlaması 50 tam puan üzerinden yapılacaktır. Geçerli teklif veren isteklilere ait kalite ve teknik değer nitelik puanlamasına konu iş kalemleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
A.2.1. Söz konusu iş kalemleri için isteklilerce teklif edilen tutarların toplam tekliflerine oranının; her bir iş kalemi için belirlenen minimum ve maksimum teklif oranları aralığında (minimum ve maksimum oranlar dahil) kalması durumunda her bir iş kalemi için yukarıdaki tabloda yer alan puanlar verilecektir.
A.2.2. İş grupları için ise o iş grubunda yer alan her bir iş kalemi için verilen teklif tutarlarının toplamının toplam tekliflerine oranının her bir iş grubu için belirlenen minimum ve maksimum teklif oranları aralığında (minimum ve maksimum oranlar dahil) kalması durumunda her bir iş grubu için yukarıdaki tabloda yer alan puanlar verilecektir.
A.2.3. Teklif oranları hesaplanırken yuvarlama yapılmayacaktır.
A.2.4. İsteklilerin teklif oranları, belirlenen minimum ve maksimum teklif oranları dışında kalıyorsa o iş kalemleri/iş grupları için puan alamayacaklardır.
A.2.5. Kalite ve teknik değer nitelik puanı, her bir iş kalemi/iş grubu için verilen puanların toplamıdır.
A.3. Toplam puan
Toplam puan, teklif fiyat puanı ile kalite ve teknik değer nitelik puanının toplamıdır.
A.4. Fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli
Fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli;
FDTF = (ETF x 100) / TTP formülü ile hesaplanacaktır.
Bu formülde;
FDTF: İsteklinin fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli,
ETF: Toplam puanı en yüksek istekliye ait teklif bedeli,
TTP: İsteklinin toplam puanı,
ifade eder.
B. Ekonomik açıdan en avantajlı teklif
Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak değerlendirilmiş teklif bedeli en düşük olan istekliye ait teklif bedelidir.
35.2. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin birden fazla istekli tarafından verilmiş olması halinde;
35.2.1. Teklif fiyatı daha düşük olan istekli ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlenecektir.” düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “Diğer Hususlar” başlıklı 46’ncı maddesinde “46.1. İhalede uygulanacak sınır değer katsayısı (N) = 1 Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği”nin tüm maddeleri “İdari Şartname” de yer almasalar bile geçerlidir.
4 Aralık 2015 tarih ve 29552 sayılı Resmi Gazete’de çeşitli ilanlar bölümünde yer alan “Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yapılan yapım işleri ihalelerinde; Sınır Değer Katsayısı (A) Alt Yapı İşlerinde N = 1,00 olarak belirlenmiştir.Bu ilan yayımı tarihinde yürürlüğe girer.” hükme göre bu ihale için Sınır Değer Katsayısı (N) = 1,00 olarak belirlenmiştir.” düzenlemesi yer almaktadır.
İdare tarafından yaklaşık maliyet hesaplanmasında birim fiyat teklif cetvelinde yer alan itirazen şikâyete konu “ÖZEL-Tİ, ÖZEL-TBO-1, ÖZEL-TBO-2, ÖZEL-TBO-3, ÖZEL-VİNÇ, ÖZEL-VSÜP” pozlarına ilişkin %7 oranında yüklenici kâr ve genel giderler eklendiği ve diğer tüm pozlar için %25 oranında yüklenici kâr ve genel giderler eklendiği, idare tarafından ilgili pozlara ilişkin %7 kâr oranı belirlenmesinin Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 11’inci maddesine aykırı olduğu anlaşılmıştır.
Yaklaşık maliyet hesabında idarece yapılan hatalı işlemin ilan süreleri, yeterlik koşulları ve sınır değer üzerinde etkisi olup olmadığına bakılmak suretiyle değerlendirme yapılması gerekmektedir.
Ancak yine de “ÖZEL-Tİ, ÖZEL-TBO-1, ÖZEL-TBO-2, ÖZEL-TBO-3, ÖZEL-VİNÇ, ÖZEL-VSÜP” pozlarına ilişkin kâr yüzdesinin %7 olduğu durum incelendiğinde, idare tarafından hesaplanan yaklaşık maliyetin 10.195.130,12 TL olduğu, sınır değerin 8.166.185,01 TL olarak hesaplandığı, en düşük fiyat teklifi olarak ihaleye 8.989.282,00 TL’lik fiyat teklifi verildiği ve böylece sınır değerin altında kalan isteklinin bulunmadığı görülmektedir. İlgili pozlara ilişkin kâr oranlarının %25’e çıkartılması durumunda ise yaklaşık maliyetin 11.237.752,89 TL olduğu, sınır değerin 8.730.177,09 TL olarak hesaplandığı, sınır değer değişmekle birlikte ilan süreleri ve yeterlik koşullarının değişmediği, sınır değer altında kalan isteklinin ise bulunmadığı görülmektedir. Böylelikle ilgili pozların kâr oranlarının %25 olarak alınması durumunda esası etkileyecek bir aykırılık bulunmadığı anlaşılmıştır.
Diğer taraftan söz konusu ihaleye ilişkin yaklaşık maliyetin sadece sınır değer hesaplanmasında kullanılmadığı aynı zamanda idare tarafından İdari Şartname’de düzenlenen ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği kalite ve teknik değer nitelik puanlaması parametrelerinin belirlenmesinde de kullanıldığı görülmektedir.
İdari Şartname’de kalite ve teknik değer nitelik puanlamasının 50 puan üzerinden yapılacağı, tabloda yer alan iş kalemleri için isteklilerce teklif edilen tutarların toplam tekliflerine oranının; her bir iş kalemi için belirlenen minimum ve maksimum teklif oranları aralığında (minimum ve maksimum oranlar dâhil) kalması durumunda her bir iş kalemi/grubu için tabloda yer alan puanların verileceği düzenlenmiştir.
Fiyat dışı unsur tablosunda verilen parametrelerin idare tarafından hesaplanan ilgili pozların yaklaşık maliyete oranları ile %25 kâr eklenerek yeniden hesaplanan pozların yeni yaklaşık maliyete oranları aşağıdaki tabloda karşılaştırılmıştır.
Sıra No:
İş Kalemi Grubu No:
İş Minimum Teklif Oranı (%):
Maksimum Teklif Oranı (%):
Puan
Normal Durumda Pozların Yaklaşık Maliyete oranları
%25 Kâr Eklendiğinde Pozların Yaklaşık Maliyete oranları
1
Özel-TBO-2
15
23
10
38,47
40,77
2
ELK-34
7
12
5
18,83
17,09
3
Özel-Ti
7
10
4
10,20
10,81
4
Özel-TBO-1
6
8
4
7,03
7,45
5
ELK-35
5
7
3
2,82
2,56
6
Özel-TBO-3
4
7
3
2,51
2,66
7
ELK-12
4
7
3
2,45
2,22
8
İş Grubu 1
32
46
18
17,68
16,44
TOPLAM
80
120
50
100,00
100,00
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 53.3’üncü maddesi gereği, Kanunun 40’ıncı maddesi uyarınca, ekonomik açıdan en avantajlı teklif; sadece fiyat esasına göre belirlenebileceği gibi fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar dikkate alınarak belirlenmesi gerektiği, ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin hangi yöntem kullanılarak belirlenebileceği hususunun tamamen idarenin takdirinde olduğu, ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibinin fiyat dışı unsurlar kullanılarak belirlenmesi durumunda Kanun’un 5’inci maddesinde belirtilen temel ilkelere aykırı olmayacak şekilde İdari Şartname’de açık ve net olarak düzenlenmesi gerektiği, İdari Şartname’de belirlenen hususların parasal değerlerinin veya nispi ağırlıklarının belirlenmesi gerektiği ve fiyat dışı unsur olarak sadece niceliksel unsurların belirlenmesinin zorunlu olmadığı aynı zamanda niteliksel belirlemelerin de yapılabileceği, bu çerçevede ihale konusu işin beklenen kaliteye uygun olarak gerçekleştirilmesini sağlamaya yönelik parametreler, kamuya karşı yükleniminde bulunan işlerin miktarı veya tutarı bakımından kapasite durumu ya da ihale konusu işi oluşturan bileşenler itibariyle isteklinin teklifi ile yaklaşık maliyet yapısının birbiri ile uyumu gibi hususların fiyat dışı unsur olarak belirlenebileceği açıklanmıştır.
Yaklaşık maliyetin değişmesinin fiyat dışı unsur parametrelerine etkisinin olup olmadığı incelendiğinde, 1 sıra numaralı Özel-TBO-2 pozuna ilişkin belirlenen minimum ve maksimum teklif oranlarının %15 ile %23 arasında olması gerektiği, isteklilerin tekliflerindeki anılan iş kalemlerinin toplam teklif içerisindeki ağırlığının söz konusu aralıkta olması halinde puan alabileceği belirtilmiştir.
Ancak puanlamanın dayanağı olan ilgili iş kaleminin yaklaşık maliyetteki ağırlık oranına bakıldığında, idare tarafından hesaplanan yaklaşık maliyet hesap cetvelindeki Özel-TBO-2 pozuna ilişkin tutarın 3.922.253,50 TL olduğu, bu tutarın yaklaşık maliyete oranının %38,47 (3.922.253,50/10.195.130,12×100) olduğu, yaklaşık maliyetin düzeltilen halinde ise Özel-TBO-2 pozuna ilişkin tutarın 4.582.071,85 TL olduğu, bu tutarın yaklaşık maliyete oranının %40,77 (4.582.071,85/11.237.752,89×100) olduğu görülmektedir.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin 53.3’üncü maddesi uyarınca yaklaşık maliyet yapısının fiyat dışı unsur parametreleri ile uyum içerisinde olması gerekmektedir. Özel-TBO-2 pozunun yaklaşık maliyete oranının ilk durumda ve ikinci durumda sırasıyla %38,47 ve %40,77 olduğu, ancak fiyat dışı unsur tablosunda bu kaleme ilişkin verilen aralıkların %38,47 ve %40,77 değerlerini kapsaması beklenirken tabloda yer alan aralıkların %15 ile %23 arasında belirlendiği, belirlenen bu değerler ile her iki haldeki yaklaşık maliyet arasında herhangi bir uyumdan bahsedilemeyeceği, hatta aralarında yaklaşık 2 kat kadar fark olduğunun görüldüğü, ayrıca itirazen şikâyete konu olan diğer Özel-Ti ve Özel-TBO-3 iş kalemleri ile şikâyete konu olmayan ELK-34, ELK-35 ve ELK-12 iş kalemleri için de puanlamada belirlenen aralığın yaklaşık maliyet ile uyumluluk göstermediği, mevzuattaki fiyat dışı unsur düzenlemesinin “bileşenler itibariyle isteklinin teklifi ile yaklaşık maliyet yapısının birbiri ile uyumu” hükmüne aykırılık taşıdığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla dolaysıyla ekonomik açından en avantajlı teklifin fiyat dışı unsurlar dikkate alınarak belirleneceği kurgusu yapılan ihalede bahse konu aykırılığın ihalenin sonucu üzerinde doğrudan etkili olacağı dikkate alındığında ihalenin iptal edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Öte yandan başvuru sahibi istekli tarafından İdari Şartname’de düzenlenen ekonomik açıdan en avantajlı teklif, fiyatla birlikte fiyat dışı unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği teklif fiyat puanlamasındaki TFmin’nin yanlış belirlendiğine ilişkin iddiası incelendiğinde, idare tarafından isteklilere ait teklif puanlarının “TP = (TFmin x 50) / TF” formülü ile hesaplanacağı, TP’nin “Teklif puanı” olarak ifade edildiği, TFmin’in “Geçerli teklifler içinden istekliler arasında teklif edilen en düşük teklif fiyatı” olarak ifade edildiği, TF’nin ise “İsteklinin teklif fiyatı” olarak ifade edildiği ve geçerli teklif veren istekliler arasında teklif edilen en düşük teklif fiyatı sahibi isteklinin 50 puan alacağı belirtilmiştir.
Geçerli teklifler arasında Aab Müh. San. Tic. Asım Aytaç Bozer & Akr Sosyal Hiz. Elek. Özel Sağ. ve İnş. Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından ihaleye 8.989.282,00 TL’lik en düşük teklif fiyatı verildiği, idare tarafından isteklilere ilişkin fiyat dışı unsur puanlamasının yapıldığı tablo incelendiğinde, en düşük teklif veren istekliye 50 tam puan verildiği ve buna bağlı olarak diğer isteklilere ilişkin ise ilgili formül kullanılarak kendi teklifleri oranınca puanlarının doğru olarak hesaplandığı tespit edilmiştir. Böylece başvuru sahibi istekli tarafından TFmin’in yanlış olarak belirlendiği iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Yaklaşık Maliyet” başlıklı 9’uncu maddesinde “Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilânlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmî ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz.” hükmü,
Anılan Kanun’un “Tekliflerin alınması ve açılması” başlıklı 36’ncı maddesinde “İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici teminatlarının usulüne uygun olup olmadığı kontrol edilir. Belgeleri eksik veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmayan istekliler tutanakla tespit edilir. İstekliler ile teklif fiyatları ve yaklaşık maliyet tutarı açıklanır. Bu işlemlere ilişkin hazırlanan tutanak ihale komisyonunca imzalanır. Bu aşamada; hiçbir teklifin reddine veya kabulüne karar verilmez, teklifi oluşturan belgeler düzeltilemez ve tamamlanamaz. Teklifler ihale komisyonunca hemen değerlendirilmek üzere oturum kapatılır.” hükmü,
Aynı Kanun’un “Bilgi ve belgeleri açıklama yasağı” başlıklı 61’inci maddesinde “Bu Kanunun uygulanmasında görevliler ile danışmanlık hizmeti sunanlar; ihale süreci ile ilgili bütün işlemlere, isteklilerin iş ve işlemleri ile tekliflerin teknik ve malî yönlerine ilişkin olarak gizli kalması gereken bilgi ve belgelerle işin yaklaşık maliyetini ifşa edemezler, kendilerinin veya üçüncü şahısların yararına kullanamazlar. Aksine hareket edenler hakkında ilgisine göre 58 ve 60 ıncı maddelerde belirtilen müeyyideler uygulanır.” hükmü,
Yapım İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler” başlıklı 8’inci maddesinde “(1) İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre miktar tespiti ve fiyat araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir.
…
(5) İhale komisyonu tarafından yaklaşık maliyet teklif fiyatları ile birlikte açıklanır. Bu aşamadan önce yaklaşık maliyet açıklanamaz ve ilan edilemez. Pazarlık usulü ile yapılan ihalede ise yaklaşık maliyet, son yazılı teklifler ile birlikte açıklanır.” hükmü,
Aynı Yönetmelik’in “Başvuruların ve tekliflerin alınması, açılması ve belgelerdeki bilgi eksikliklerinin tamamlatılması” başlıklı 57’nci maddesinde “(3) Başvuru veya teklif zarfları alınış sırasına göre incelenir. Açık ihale usulüyle yapılan ihaleler ile belli istekliler arasında ihale usulüyle yapılan ihalelerde teklif zarfları açılmadan önce, pazarlık usulüyle yapılan ihalelerde ise son yazılı fiyat tekliflerinin verildiği oturumda yaklaşık maliyet açıklanır. Zarflardan uygun olanların açılması ve belge kontrolünün yapılması aşamasında, aday veya isteklilerce sunulan belgeler tek tek kontrol edilerek hangi belgelerin sunulduğu Zarf Açma ve Belge Kontrol Tutanağında her belge için açılmış bulunan sütunlara kaydedilerek gösterilir. İhale usulüne göre ilgili oturumda istekliler ve teklif ettikleri fiyatlar duyurularak tutanak düzenlenir. Bu tutanakların komisyon başkanınca onaylanmış suretleri, isteyenlere imza karşılığı verilmeden oturum kapatılamaz.” hükmü yer almaktadır.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Kanunun 36 ncı maddesine göre ihale komisyonunca ilk oturumda yapılacak iş ve işlemler” başlıklı 16.2’nci maddesinde “16.2.4. 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin ikinci fıkrası ile İhale Uygulama Yönetmeliklerinin “Yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler” başlıklı maddesi uyarınca, ihale komisyonu tarafından yaklaşık maliyetin, teklif fiyatları ile birlikte, pazarlık usulü ile yapılan ihalede ise son yazılı fiyat teklifleri ile birlikte açıklanması gerekmektedir. Bu çerçevede, ihale komisyonu tarafından 4734 sayılı Kanunun 36 ncı maddesinin birinci fıkrası uyarınca teklif zarflarının incelenmesinin ardından, teklif zarfları açılmadan önce yaklaşık maliyet açıklanacaktır. Ancak, isteklilerce sunulan teklif zarflarının hiçbirinin Kanunun 30 uncu maddesinin birinci fıkrasına uygun olmadığının anlaşılması halinde yaklaşık maliyet açıklanmayacaktır.” açıklaması yer almaktadır.
Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden, ihale yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyetin belirlendiği, yaklaşık maliyete ihale ilanında yer verilemeyeceği ve isteklilere veya ihale süreci ile resmi ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanamayacağı, ancak ihale komisyonu tarafından yaklaşık maliyetin teklif fiyatları ile birlikte açıklanacağı, bu aşamadan önce açıklanamayacağı ve ilan edilemeyeceği, yaklaşık maliyetin gizliliğinin bu aşamadan önce ihlal edildiğinin tespiti durumunda Kamu İhale Kanunu’nun 58 ve 60’ıncı maddelerinde belirtilen müeyyidelerin uygulanabileceği anlaşılmaktadır.
İhale tarihinin 26.10.2018 olduğu, Erveen Elek. Ltd. Şti. & Cihangir Güngör İş Ortaklığı tarafından hizmet niteliğindeki iş kalemlerinin kâr oranlarının diğer kalemlerden farklı olarak belirlendiğine ilişkin idareye yapılan şikâyet başvurusunun idare kayıtlarına 02.11.2018 tarihinde alındığı ve idare tarafından alınan şikâyete cevap kararının Ekap üzerinden 15.11.2018 tarihinde bildirildiği görülmektedir.
Yapılan inceleme sonucunda Erveen Elek. Ltd. Şti. & Cihangir Güngör İş Ortaklığı tarafından yaklaşık maliyetin yanlış hesaplandığına ilişkin idareye yapılan şikâyet başvurusunun ihale tarihinden sonra yapıldığı, mevzuat hükümleri çerçevesinde idare tarafından ihale tarihinde yaklaşık maliyetin açıklanmasıyla birlikte gizliliğinin ortadan kalktığı ve istekliler bakımından aleniyet kazandığı, bu aşamadan sonra gizliliği bulunmayan yaklaşık maliyete ilişkin bilgilerin isteklilerce idareden edinilme imkânı bulunduğu göz önüne alındığında, ihale tarihi sonrasında şikâyete konu edilmiş olmasının yaklaşık maliyetin gizliliğinin ihlali anlamına gelmeyeceğianlaşıldığından başvuru sahibi isteklinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılığı belirlenen ihale işlemlerinin düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihalenin iptali gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
